Paragraaf 5: Onderhoud kapitaalgoederen

Wij hebben ongeveer 620 ha. aan openbare ruimte en 40 gebouwen in beheer. Een belangrijk onderdeel van onze begroting richt zich op het onderhoud van de openbare ruimte en de gebouwen. Om deze kapitaalgoederen op een acceptabel niveau te houden, is goed beheer noodzakelijk. Gelet op de omvang van de te beheren kapitaalgoederen legt deze continue taak een substantieel beslag op de budgettaire middelen.

Beheerplannen	Door de raad vastgesteld	Looptijd t/m	Financiële vertaling in begroting	Achterstallig onderhoud
Wegen	2016	2027	Ja	Nee
Riolering	2016	2021 (1)	Ja	Nee
Groen		(2)	Ja	Nee
Openbare verlichting	2008	2012(3)	Ja	Nee

(1) Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) wordt vervangen door het Wrp. Deze wordt in de raad van februari 2024 behandeld. Het Wrp heeft een looptijd van 4 jaren.

(2) Op jaarbasis is er een geactualiseerd inzicht in het te onderhouden groen. 

(3) Het beleidsplan wordt in 2024 ter vaststelling voorgelegd aan de raad.

 

In het wegenbeleidsplan 2017-2027 is het onderhoudsniveau voor asfalt en elementen (tegels, klinkers) opgenomen. Het niveau voor asfalt is beeldkwaliteitsniveau B (voldoende) en voor elementen het lagere niveau C (matig). Met behulp van de jaarlijkse visuele weginspectie, de vastgestelde onderhoudsniveaus en het beheerprogramma stellen we jaarlijks het onderhoudsprogramma op. Hierbij vindt afstemming plaats met andere disciplines zoals riolering en groen om kapitaalvernietiging te voorkomen. Daarnaast zijn er wegen die vervangen (rehabilitatie/reconstructie) moeten worden.

Areaal:

Verhardingstype	Oppervlak in m²	% van totaal
Verhard: asfalt	1.370.198 m²	53%
Verhard: elementen	1.211.773 m²	47%
Totaal	2.581.971 m²	100%

In de afgelopen jaren zijn er geen wijzigingen in het beheerprogramma doorgevoerd. Een nieuw beheerprogramma is inmiddels geïmplementeerd.

Kwaliteit wegennet
In het najaar 2023 is de laatste visuele inspectie uitgevoerd. 

Financiën
De boekwaarde van wegen bedraagt per 31 december 2023 € 30,0 miljoen. De kapitaallasten bedragen voor 2023 € 2,1 miljoen.

Samen met het Waterschap Rijn en IJssel en de gemeente Winterswijk hebben we een Water en RioleringsPlan (Wrp) opgesteld. Basisgedachte achter het Wrp is dat een gedegen en integrale beleidsafweging plaatsvindt op het terrein van de verbrede watertaken, met raakvlakken naar de openbare ruimte, financiën en personeel. De riool- en watertaken gaan dus verder dan alleen de buizen onder de grond. Onder meer de gemalen, randvoorzieningen, sloten, greppels en wadi’s dragen bij aan de bovenstaande doelen. In de raadsvergadering van februari ligt het Wrp ter vaststelling voor.

In  2022 is  de markt uitgedaagd om op een innovatieve wijze samen met ons het beheer en onderhoud aan onze mechanische riolering vorm te geven. We zijn nu een bouwteamconstructie aangegaan met Remondis voor het beheer en onderhoud voor de komende 8 jaar met mogelijk 2 keer 2 jaar verlenging.

In 2016 is het afvalwaterakkoord Wintlicht ondertekend, een samenwerking in de afvalwaterketen tussen de gemeente Winterswijk, Oost Gelre en het waterschap Rijn en IJssel.
Vanaf 2020 trekken we samen met de 11 gemeenten in de werkregio Achterhoek+ op voor de opgave uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). De stresstesten voor wateroverlast, droogte en hitte zijn  afgerond en we werken toe naar een klimaatadaptatie strategie voor onze gemeente met een uitvoeringsprogramma. Voor 2 projecten ter bestrijding van hittestress hebben we subsidie ontvangen van de provincie.  Deze 2 projecten zijn inmiddels uitgevoerd, het betreft het Remisepark n Lichtenvoorde en het dorpsplein in Marienvelde. Droogte is een groot probleem in de hele Achterhoek. We doen daarom actief mee in de regionale Aanpak Droogte Achterhoek. Wateroverlast bij hevige neerslag speelt vooral in Lichtenvoorde. Samen met het waterschap onderzoeken we mogelijke oplossingen. Inmiddels hebben we voor 4 projecten subsidie aangevraagd en deze zijn toegekend.

De boekwaarde van rioleringswerken bedraagt per 31 december 2023 € 20,0 miljoen. De kapitaallasten voor 2023 bedragen € 1,4 miljoen. De voorziening bedraagt per 31 december 2023 € 6,7 miljoen; dit bedrag is nodig om toekomstige investeringen vanuit het WRP te financieren.

Kengetallen:

Omschrijving	eind 2022	eind  2023
Vrijvalriolering	233 km	240 km
Inspectieputten	5.520 stuks	5.836 stuks
Kolken	13.650 stuks	13.500 stuks
Drainageleiding	3.700 m1	2.600 m1
Lijngoten	2.542 m1	2.704 m1
Drukunits	724 stuks	728 stuks
Drukunitsleiding	202 km	176 km
Gemaalunits	29 stuks	31 stuks
Gemaalunitpersleiding	5.0 km	7.3  km
Bergbezinkvoorzieningen	6 stuks	7  stuks
IBA’s	28 stuks	28 stuks
Aansluitingen (woning en bedrijf)	13.982 stuks	13.448 stuks

 

 

Het openbaar groen wordt in de gemeente op kwaliteitsniveau B (basis) onderhouden. Samen met onze samenwerkingspartner ROVA die een heel groot gedeelte qua uitvoering van het beheer en onderhoud op zich neemt werken we dagelijks aan het openbaar groen. Financieel proberen we schommelingen te voorkomen en een stabiele lijn vast te houden net zoals de voorgaande jaren. 

In 2023 hebben we qua circulariteit  met het vrijgekomen materiaal vanuit het openbaar groen verder vorm gegeven aan de pilot Bokashi. Het blad wordt circulair verwerkt tot Bokashi en teruggebracht in de openbare ruimte. De pilot Bokashi is uitgebreid met maaisel afkomstig van extensief beheerde gras- kruidenvegetatie. In 2023 is er verder vorm gegeven aan de maaipilot en de monitoring daarvan. Meer variatie in de vegetatie en meer insecten worden zichtbaar en waargenomen.
In 2023 zijn we gestart met het opstellen van een ecologisch werkprotocol t.b.v. het beheer en onderhoud van het openbaar groen. We stellen dit ecologisch werkprotocol op om beter aan onze zorgplicht in het kader van de Wet Natuurbescherming te kunnen voldoen. In 2024 ronden we dit ecologisch werkprotocol af. 
Door de pilots die we in 2023 verder vorm hebben gegeven en/of uitgebreid zijn we steeds beter in staat om het beheer en onderhoud van het openbaar groen circulair te krijgen, biodiversiteit te versterken en onze handelingen qua beheer en onderhoud beter af te stemmen op de aanwezige Flora en Fauna.

Bij vervanging van masten en armaturen maken wij een duurzame en energiebewuste keuze. Eind 2018 heeft de raad extra budget beschikbaar gesteld voor het versneld vervangen door LED-verlichting. Vanaf 2020 zijn de eerste vervangingsprojecten uitgevoerd. Tot en met voorjaar 2023 zijn er in onder dit budget circa 1700  conventionele armaturen vervangen door LED exemplaren. In het kader van eerdere projecten waren er al circa 1600 armaturen vervangen. In totaal is er nu iets meer dan de helft van het totale areaal (6200 lampen) verLED.

In 2024 wordt met een nieuwe onderhoudsaannemer gestart met het verLEDden van de rest van het conventionele areaal. Dit wordt per dorp-/wijk verder uitgevoerd. 

Voor het onderhoud van civieltechnische kunstwerken (zoals bruggen en complexe duikers) hebben wij een beheerplan uit 2022 met een doorkijk voor 10 jaar voor de periode 2023-2033.

In dit beheersplan is een onderhoudsregime opgenomen. Daarbij maken we verschil tussen jaarlijkse onderhoudskosten en de uitgaven voor groot onderhoud en vervangingen.  Kosten voor noodzakelijk groot onderhoud en/of vervangingen worden opgenomen in de komende meerjarenbegrotingen.

In 2023 is de oude spoorbrug in het fietspad van de Eibergseweg over de Groenlose Slinge vervangen door een nieuwe fietsbrug. Daarnaast is er een houten fietsbruggetje in het Flierbeekpark vervangen en is er groot onderhoud uitgevoerd aan een wandelbruggetje in het beekdal bij de ijsbaan in Lichtenvoorde. 

Jaarlijks wordt een onafhankelijke veiligheidsinspectie uitgevoerd naar de speeltoestellen en de directe omgeving. Elk kwartaal vinden omwille van veiligheid en functionaliteit inspecties van de speelvoorzieningen plaats. De geconstateerde gebreken worden direct hersteld zodat de toestellen aan het Attractiebesluit voldoen.
In 2023 zijn er ten aanzien van speelvoorzieningen een aantal wijzigingen. Zo heeft speeltuinvereniging De Els, maar ook De Bleek besloten om de speeltuinvereniging op te heffen. Gezamenlijk zijn we aan het kijken of we vanuit de visie ‘BOS’ (Bewegen Ontmoeten Spelen) een nieuwe invulling aan deze plek kunnen geven aan de Dhr. Schaepmanstraat in Lichtenvoorde en de voormalige speeltuin van De Bleek is geïntegreerd bij in het schoolplein van Het Gele Park. Helaas merken we dat niet iedere speeltuinvereniging de onderhoudsadviezen heeft opgevolgd van afgelopen jaar. We gaan hierover in gesprek met de voorzitters.
Positief om te melden is dat in 2023 opnieuw enkele speellocaties zijn opgeknapt en voorzien zijn van nieuwe speeltoestellen. Voorbeelden zijn Tongerlosestraat in Lichtenvoorde en Eschrand in Vragender. Ook in 2023 heeft de eerste Tender plaats gevonden waarbij we subsidie beschikbaar hebben gesteld aan organisaties/verenigingen voor activiteiten of investeringen die het bewegen, ontmoeten en spelen bevorderd onder de verschillende doelgroepen. 

Om deze kapitaalgoederen op een acceptabel niveau te houden, is ook hier goed beheer noodzakelijk. Deze 38 gebouwen (en 4 kunstwerken) kunnen grofweg onderverdeeld worden in gebouwen voor eigen gebruik en gebouwen verhuurd aan derden. We beheren deze gebouwen volgens een meerjaren-onderhoudsplanning, als zodanig grotendeels verankerd in de meerjarenbegroting. Het kwaliteitsniveau dat we hanteren is functioneel, sober en duurzaam (kwaliteitsniveau 3 NEN 2767). Verder hanteren we de regierol en wordt de uitvoering van het beheer door derden gedaan.

Voor zover bekend zijn er geen financiële consequenties t.a.v. het beleidskader. De benodigde budgetten zijn in de begroting opgenomen. Voor een paar gebouwen is het onduidelijk wat er in de toekomst mee gaat gebeuren. Hierdoor stellen we uit oogpunt van beheer gewenste vervangingen uit. Een paar gebouwen zullen (hoogstwaarschijnlijk) gesloopt gaan worden. Het verduurzamen (onder andere in het kader van Europese wetgeving EED en regionaal c.q. gemeentelijk beleid) van gemeentelijke gebouwen zal de komende jaren extra aandacht krijgen. Er is een inventarisatie gemaakt van te verwachten maatregelen. Er wordt bezien of deze werkzaamheden zo veel mogelijk in combinatie met reeds gepland onderhoud uitgevoerd kunnen worden. Extra middelen voor verduurzaming zullen verankerd moeten worden in de begroting. De beheerplannen zijn door NIBAG begin 2022 geactualiseerd en worden jaarlijks geïndexeerd. De financiële uitwerking is de grondslag voor de onderhoudsbudgetten.

Financiële uitwerking: aan onderhoud gebouwen wordt voor 2023 een bedrag uitgegeven van € 0,5 miljoen.

De reserve groot onderhoud gebouwen bedraagt per 31 december 2023 € 3,4 miljoen.

Kengetallen
De kengetallen voor gemeentelijke gebouwen zoals opgenomen in de meerjarenonderhoudsplanning betreffen 39 gebouwen (locaties) met een totaal BVO van 32.756 m² in onderhoud, bestaande uit:
• 4 gebouwen voor eigen personeel (inclusief serviceteam en villa RABO)
• 2 brandweerkazernes
• 3 gebouwen voor sport (verenigingen)
• 5 gebouwen voor recreatie (hertenkampen etc.)
• 8 gebouwen voor multifunctioneel gebruik
• 4 woningen
• 2 muziekkoepels
• 4 overige (monumentale) gebouwen (stadstoren, stadsboerderij, Vion gebouwtjes en dodenhuisje alg. begraafplaats)
• 1 slooppand
• 4 scholen (tijdelijk)
• 2 gebouwen voor cultureel gebruik
• 4 kunstwerken + overig

Afschrijvingen
Wij hanteren voor de vervangingsinvesteringen de nota afschrijvingenbeleid.

Het meeste oppervlaktewater in het bebouwde gebied is in eigendom overgedragen aan het waterschap Rijn en IJssel. Gezamenlijk met het waterschap zijn functies en eindbeelden bepaald van het oppervlaktewater. Praktische werkzaamheden worden op elkaar afgestemd in regulier overlegcyclus met het waterschap.

Het jaar 2023 was een dynamisch jaar qua water. In het voorjaar 2023 was het water hoog, waarna we 6 weken lang geen regen hebben gehad met overwegend noordoosten wind. Gevolg was dat we na 6 weken met een water tekort hadden te maken. Kijkend naar najaar 2023 hebben we te maken gehad met het natste najaar 2023 sinds jaren. Het water en de sloten stonden opnieuw goed vol. Deze extreme omstandigheden in 2023 laten zien dat ons oppervlakte watersysteem en sloten deze omstandigheden aan kunnen, maar ook dat we plekgewijs enkele knelpunten hebben waargenomen. Deze knelpunten hebben we deels opgelost en deels zal dit in 2024 verder worden opgepakt om ons watersysteem gezamenlijk met het waterschap robuust en dynamisch te houden bij dit soort weersextremen.