Paragraaf 2: Verbonden partijen en participaties

Verbonden partijen zijn derde rechtspersonen waarmee Oost Gelre een bestuurlijke en financiële band heeft, zoals deelnemingen (vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Het is niet onze bedoeling te rapporteren over alle partijen waarmee een verbintenis bestaat. We beperken ons tot de partijen waarin wij een bestuurlijk en/of financieel belang hebben.

Wat voor ons de verbonden partijen vaak ingewikkeld maakt, is dat we zowel bestuurder als klant zijn. Bovendien zijn er vaak meerdere deelnemers aan de verbonden partij. Wij zijn dan niet de enige bestuurder en niet de enige klant en moeten dus onze bestuurlijke doelen en ‘klantwensen’ afstemmen met die van andere deelnemers. Dit alles maakt de aansturing van verbonden partijen complex. Centraal staat daarom de vraag hoe wij meer grip krijgen op het beleid, de financiën en het product van onze Wet gemeenschappelijke regelingen verbanden (Wgr).

De sturing op en verantwoording van verbonden partijen versterken we door:

• De planning- en control-cyclus van gemeenten en WGR-verband beter op elkaar af te stemmen’; het gaat daarbij om afstemmen van de onderlinge informatievoorziening via begroting, tussentijdse rapportages en jaarrekening;
• De overlegstructuren tussen gemeenten en WGR-verband verder te optimaliseren;
• Meer invloed uit te oefenen aan de voorkant van het beleidsproces; meedenken over visie, ambities en de vertaling daarvan naar kaders is effectiever dan achteraf uitkomsten toetsen;
• De begrotingsrichtlijnen tussen deelnemende gemeenten onderling af te stemmen en eenduidig te communiceren naar de verbonden partijen.

De VNOG bestaat uit 22 gemeenten. Het bestuur van de VNOG, het Algemeen Bestuur, bestaat uit de 22 burgemeesters van de gemeenten. Ook in 2023 heeft de VNOG haar wettelijke taak uitgevoerd op het gebied van rampenbestrijding, brandweerzorg, risico- en crisisbeheersing, bevolkingszorg en geneeskundige hulpverlening.  

Ook heeft de VNOG verder gewerkt aan de implementatie van de Toekomstvisie en bijbehorende Opdrachten die in 2020 zijn vastgesteld en in 2026 moeten zijn uitgevoerd en geborgd. Centraal in de Toekomstvisie staan de Opgaven van de VNOG, die de VNOG uitvoert als antwoord op de vragen die de samenleving aan haar stelt. Deze Opgaven zijn:                         

0. Het voorkomen, beperken en bestrijden van incidenten, rampen en crises (maatschappelijke opdracht)
1. Zelfredzaam & risicobewust
2. Vakbekwaam & deskundig
3. Sterke informatiepositie
4. Een gezonde financiële basis en betrokken medewerkers (randvoorwaarde)

Daarnaast heeft de VNOG in 2023 o.a. gewerkt aan:
- verdere doorontwikkeling van de crisisorganisatie n.a.v. evaluaties bijvoorbeeld omtrent de coronacrisis;
- voldoen aan veranderende wetgeving en goede aansluiting daarop (bijvoorbeeld Omgevingswet, inrichting vrijwillig brandweerbestel, Wet gemeenschappelijke regelingen, evaluatie Wet veiligheidsregio’s);
- verdere uitrol programma Zelfredzaam & Risicobewust;
- uitvoeren van de huisvestingstaken conform de demarcatie-afspraken in de kazernes;
- het afronden van de vorming van de nieuwe meldkamer en het centrale werkgeverschap dat de VNOG hiervoor zal gaan vervullen.

Risico's
- Repressieve huisvesting (brandweerkazernes): de brandweerkazernes zijn in eigendom van ons als gemeente. In 2022 zijn er definitieve afspraken gemaakt over de demarcatie en heeft het college de regeling demarcatie vastgesteld.  De voorgestelde begrotingswijziging 2023 laat een enorme stijging van de beheer- en onderhoudskosten zien voor de brandweerkazernes in Oost Gelre. De aankomende vier jaar worden deze kosten 1 op 1 doorberekend naar de desbetreffende gemeente. De aankomende jaren moet blijken hoe deze kosten zich voor onze gemeente gaan ontwikkelen.
- Door onder andere de coronacrisis en de oorlog in oekraine is er een schaarste aan grondstoffen en gelden er sterke prijsstijgingen van het (brandweer)materieel. Dit geldt onder andere voor de aanschaf en uitrol  van de nieuwe blusvoertuigen. De hogere prijzen en langere leveringstermijnen van brandweermaterieel en –materialen kan leiden tot stijgende kapitaallasten en over vier à vijf jaar kan dit leiden tot een stijging van de gemeentelijke bijdrage.

Tot slot is een overzicht van alle risico's opgenomen in de programmabegroting 2023- 2026 van de VNOG.

Sinds 2022 kennen we een nieuwe werkleerbedrijf, genaamd Fijnder. Het betreft hier een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. De taken van Werkbaan Oost (SW) en SDOA (Participatiewet) worden nu door 1 organisatie uitgevoerd. Dit bevordert de doorgaande lijn (ontschotting) van arbeidsmatige dagbesteding naar regulier werk. 

Voor 2023 heeft het Dagelijks Bestuur van Fijnder de volgende speerpunten meegegeven:

1. Duidelijke informatievoorziening

Passend bij doelstelling zoals geformuleerd in de begroting worden bestuur en raden in de positie gebracht om hun rol op een juiste wijze te vervullen. In 2023 is er een nieuwe Gemeenschappelijke regeling ontwikkeld waarin er meer mogelijkheden zijn voor de raden om invloed op Fijnder uit te oefenen. 

2. Proactieve samenwerking

Fijnder heeft in 2023 de samenwerking met de lokale teams, ketenpartners, zoals Uwv ROZ, onderwijsinstellingen, RMC en andere gemeenten geïntensiveerd. Daarbij wordt actief bijgedragen een de ontwikkelingen van lokale en landelijke initiatieven. 

3. Werken vanuit de bedoeling

Bij het werken vanuit de bedoeling staat de inwoner centraal. De basis voor het werken vanuit de bedoeling is vastgelegd in de verordening sociaal domein. Dit gedachtegoed krijgt blijvende aandacht vanuit de dienstverlening van Fijnder 

4. Ontwikkelen doorgaande ontwikkellijn en simpel switchen mogelijk te maken (inclusief arbeidsmatige dagbesteding) 

Fijnder biedt een doorlopende ontwikkellijn van arbeidsmatige dagbesteding (vanaf 1e kwartaal 2023) naar een baan bij en reguliere werkgever. Hiervoor is een omgeving beschikbaar waarin op allerlei verschillende manieren gewerkt kan worden aan het opdoen van werkervaring en ontwikkelmogelijkheden. 

5. Doorontwikkelen van lokale initiatieven 

Voor een inwoner wordt de meest passende werkplek gezocht. Dit geschiedt bij voorkeur zo lokaal als mogelijk. Aan de werkgever wordt passende ondersteuning geboden om deze werkplekken te realiseren. Hiervoor is loonkostensubsidie een belangrijk instrument. Inmiddels werken er eind 2023 47 inwoners met loonkostensubsidie bij een reguliere werkgever in de regio. 

Het werkleerbedrijf voert ook de minimaregelingen en de bijzondere bijstand uit. Hier is de ontwikkeling ingezet om veel meer te kijken naar de hele leefsituatie van een aanvrager in plaats van de beoordeling of iemand recht heeft op een voorziening. 

De SON is een samenwerkingsverband van 22 gemeenten in de Achterhoek en Twente. De SON beschikt over kennis en ervaring als financieel schulddienstverlener en verstrekker van sociale kredieten. In samenwerking met de ketenpartners werkt SON aan een oorzaakgerichte oplossing. Met oog voor het geheel en het besef dat schulden nooit alleen komen. 
SON werkt interdisciplinair en is geografisch ingedeeld in een vijftal gebiedsteams (waaronder Gebiedsteam Achterhoek). Elk gebiedsteam bestaat uit een klantmanager, budgetconsulent, schuldregelaar, allround consulent en een administratief ondersteuner. Het doel is om de klanten maximaal faciliteren door middel van een integrale aanpak, discipline overstijgend.

De Stadsbank heeft in 2023 de werkwijze met de klantreis een richting gegeven waarbij de menselijke maat en vertrouwen voorop staat.  Op deze manier sluit de Stadsbank  beter en pro-actiever aan op wensen van inwoners  gemeenten, maar ook om de expertise over de uitvoeringspraktijk voor gemeenten ter beschikking te stellen. In sociale of wijkteams, in projecten of ter onderbouwing van nieuwe beleidsinitiatieven.

Vanaf 2023 kennen we nieuw financieel model, dat hier vanzelfsprekend op aansluit. Belangrijk om te melden is ook dat  de reguliere P&C-cyclus en de producten als begroting en jaarrekening (start bij primaire begroting) qua opzet, structuur en informatie(gehalte) worden gemoderniseerd. Het informatiegehalte wordt vergroot, meer inhoudelijke toelichting en analyse bieden en het prettiger leesbaar maken. Op basis van een verscherpte koers en vernieuwd financieel model wordt ook gekeken naar de effectindicatoren. 

Regio Achterhoek is een gemeenschappelijke regeling van 7 Achterhoekse gemeenten die op verschillende terreinen samenwerken om gezamenlijk regionale opgaven te realiseren. Met ondernemers en maatschappelijke organisaties vormen de gemeenten de Achterhoek Ambassadeurs. Alle partijen zijn vertegenwoordigd aan Thematafels en in de Achterhoek Board. De controlerende en visievormende taak wordt uitgevoerd door de Achterhoek Raad met daarin gemeenteraadsleden uit de deelnemende gemeenten. Regio Achterhoek voert de regie op de algehele samenwerking en heeft vooral een faciliterende en adviserende rol richting de Achterhoek Board, de Thematafels en de Achterhoek Raad. Tevens richt Regio Achterhoek zich op het uitvoeren van de regionale lobby, regiomarketing en het subsidies.

Binnen het samenwerkingsverband staat de Achterhoek Visie 2030 centraal en de ambitie van de Achterhoek om in 2030 te excelleren als gezonde, schone, leefbare, gekwalificeerde, productieve en bereikbare regio. Ook Oost Gelre zet daarop in, en het beleid en de beleidsdoelstellingen van onze gemeente vinden daarmee goed aansluiting bij de regionale doelen uit de Achterhoek Visie.

2023 stond hoofdzakelijk in het teken van het uitvoering geven aan de regionale visie en de lobby daarop. De lobby richt zich voor een belangrijk deel op het op de kaart zetten van de Achterhoek en het vragen om prioriteit bij provincie en het Rijk voor de Achterhoekse opgaven. Zo heeft de regio dit jaar een Lentefestival in Den Haag georganiseerd voor Tweede Kamerleden, zijn er tal van werkbezoeken aan de Achterhoek georganiseerd voor provinciale en landelijke bewindvoerders en politici, is ingezet op de Tweede Kamerverkiezingen en is de Achterhoek Monitor 2023 gepresenteerd met daarin economische en maatschappelijke trends in de regio, met nadruk op thema’s zoals vergrijzing, ontgroening, en arbeidsmarktontwikkelingen.

Daarnaast heeft samenwerkingsverband dit jaar ingezet op het opstellen van een aanvraag voor een nieuwe regio deal in het kader van de vijfde tranche. Een regio deal is een overeenkomst met het Rijk waarmee regionale ambities en opgaven gerealiseerd kunnen worden op het gebied van demografie, economie, duurzaamheid en ruimte. De regio deal is vooral een financieringsinstrument om projecten mogelijk te maken die bijdragen aan de regionale doelstellingen. Met de nieuwe aanvraag hoopt de regio een vervolg te geven aan de eerdere Regio Deal Achterhoek die eind 2022 afliep. Begin 2024 wordt duidelijk of de regio hiervoor in aanmerking komt en de regio samen met Rijk en de andere partners de regio deal verder kan uitwerken. Naar verwachting zal die dan ingaan per 2025.

De afvalinzameling door de ROVA, met het systeem van het omgekeerd inzamelen, levert aanhoudend een goed beeld op ten aanzien van de afvalscheiding als ook de klanttevredenheid. Hoewel de landelijke doelstellingen voor 2020 afvalscheiding al lange tijd ruimschoots zijn behaald wordt doorlopend ingestoken op een goed scheidingsgedrag. Eind 2022 is er voorwerk verricht om in 2023 om steekproef gewijs controles uit toe voeren op het controleren van verkeerde afvalstromen PMD en mogelijk GFT. Dit is een opstart voor de komende jaren waarbij het doel is om  qua scheidingspercentage zo hoog mogelijk uit te komen zodat deze afstromen zo doorkunnen als grondstoffen  voor het maken van nieuwe producten zonder tussensortering met als  bijkomend doel om de  afvalstoffenheffing acceptabel en betaalbaar te houden voor onze inwoners.

Naast de afvalinzameling verzorgt de ROVA de  taken behorend bij de uitvoering Beheer Buitenruimte in de gemeente. Belangrijke doelstelling is dat we financieel de komende jaren het groenonderhoud passend willen houden binnen de begroting. Dat is  een uitdaging, maar we ons op blijven  inzetten om financieel rond het begrote bedrag te blijven. Knelpunt voor de komende jaren is de gevolgschade aan beplanting/bomen als gevolg van de droge jaren en de weersextremen die wellicht nog gaan volgen. Verder zetten we ons samen met ROVA in op het versterken van de biodiversiteit, het opstellen van een ecologisch werkprotocol  in relatie tot de reguliere beheer en onderhoudstaken en zoeken hierbij raakvlakken met andere stakeholders zoals Waterschap, Provincie etc. 

De ODA heeft meer handhavingszaken gehad dan verwacht. Dit heeft te maken  het naleefgedrag van enkele aandachtsbedrijven en handhaving op het gebied van asbestverwijdering. Door een groter beroep op specialistische adviezen was op dat terrein een duidelijke toename te zien. Dit is relateerbaar aan de ontwikkelingen bij bouw en ruimtelijke ontwikkeling. De tijdige afdoening van WABO vergunningen is niet overeenkomstig de doelstelling. Dit had te maken met een inhaalslag voor oudere vergunningen die waren blijven liggen door personeelstekort. 

De coöperatie Agem heeft in 2022 een organisatietransitie in gang gezet. Deze is vooral gericht op het slagvaardiger kunnen opereren binnen met name de organisatieonderdelen Agem ontwikkeling en Agem levering.  Als lid hebben de achterhoekse gemeente enkel nog zeggenschap over het Achterhoeks Energieloket. Dit loket heeft in 2022 een flinke toename gezien van afname van diensten. Daarnaast heeft het loket haar activiteiten op het gebied van energiebesparing en duurzame energieopwekking geïntensiveerd. In 2022 heeft het loket de uitvoering van de subsidieregeling Verduurzamen woningen Oost Gelre en de Toekomstbestendig Wonen Lening van de gemeente overgenomen. Dit heeft naar tevredenheid plaatsgevonden.  Overname was erop gericht opdat inwoners voor een breed scala aan diensten gericht op verduurzaming van de woning hiervoor in hoofdzaak bij één loket terecht kunnen. 

Dimpact is de Coöperatieve vereniging van, voor en door gemeenten. Dimpact helpt ons om de digitale dienstverlening verder te ontwikkelen. De leden zijn de eigenaar van de coöperatie en sturen de ontwikkelingen aan. De digitale innovatie van dienstverlening aan inwoners en bedrijven moet versneld worden, en dat kunnen we niet alleen.  Samen staan we voor dezelfde uitdagingen en ambities.  Daarom ligt samen organiseren voor de hand. Sinds 2006 zijn wij lid van de vereniging Dimpact. Ook is Dimpact de partij die voor ons (40 gemeenten, 3 miljoen inwoners) landelijke ontwikkelingen probeert te vertalen naar een stuk digitale informatievoorziening en bedrijfsvoering. Verder vertegenwoordigt Dimpact ons in overleggen (bijv. VNG en VNG Realisatie), waarin landelijke afspraken gemaakt worden over het realiseren en invoeren van ontwikkelingen. Te denken valt hierbij aan de informatiehuishouding rond de Omgevingswet, invoering zaakgericht werken, informatiebeveiliging. Ook organiseren zij de samenwerkingsprocessen voor collectieve vraagbundeling, collectieve aanbesteding en collectief contractmanagement ten behoeve van doorontwikkeling en beheer van ICT-diensten. Dit resulteert voor de leden in een gezamenlijk verworven portfolio. Dimpact is bezig uitvoering te geven aan het programma Beyond 23. Dit houdt o.a. in vervanging van de huidige Esuite voor een nieuwe variant gebaseerd op common Ground. Ook wordt er gewerkt aan KISS een front-end voor het KCC. Hierdoor wordt het mogelijk in een oogopslag de status van een zaak oid van een inwoner te zien. 

Het ECAL beheert, maakt archiveren toegankelijk en stelt archieven beschikbaar van de deelnemende overheidslichamen overeenkomstig de Archiefwet. Daarnaast zorgt het ECAL voor het in stand houden en bevorderen van het cultureel erfgoed in het gebied van de Achterhoek en de Liemers in de ruimste zin van het woord. Sinds 2019 gebeurt dit ook voor digitale archiefbescheiden met het e-Depot. 

De gemeente Oost Gelre kampt met een achterstand in over te dragen archieven. In 2023 is een begin gemaakt met het overdragen van de achterstanden. Het archiefblok Groenlo 1933-1990 is inmiddels formeel overgedragen waarna er nog drie archiefinventarissen op de rol staan voor aankomende jaren. Daarnaast is er een begin gemaakt met het plaatsen van archieven van civieltechnische projecten in het e-Depot. Hiermee is het eerste digitale plaatsingsproject van de gemeente Oost Gelre van start gegaan.

GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten die de gezondheid van alle inwoners bewaakt, beschermt en bevordert. Alle deelnemende gemeenten aan deze gemeenschappelijke regeling nemen de basisproducten van de GGD af die betrekking hebben op de Publieke gezondheid. Deze taken liggen vast en worden omschreven in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Met uitzondering van de gemeente Apeldoorn nemen de overige 21 gemeenten ook de taken af die betrekking hebben op de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 4-18 jaar. De gemeenten bekostigen de basisproducten voor de publieke gezondheidszorg en voor de JGZ op basis van bijdragen per inwoner aan de GGD. Daarnaast biedt de GGD aan diverse partijen op contractbasis andere (maatwerk)producten aan.

De Bestuursagenda 2019 - 2023 is bedoeld als kader en gaat uit van de volgende vier prioriteiten:
1. NOG Gezondere jeugd
2. NOG Gezondere leefomgeving
3. NOG Gezonder oud worden
4. NOG Gezondere leefstijl

In ontwikkeling is een volgende fase van het terrein. Het beschikbare areaal is vrijwel volledig verkocht of in optie gegeven. Een bestemmingsplanprocedure is in voorbereiding. Door de stikstofproblematiek is de bestemmingsplanprocedure voorlopig ”on hold” gezet. Inmiddels is door de raad een beleidskader vastgesteld. Bij nieuwe bedrijfsvestigingen zal op basis van dit kader nu steeds maatwerk geleverd gaan worden om te voorkomen dat bedrijven op slot gaan. Het opstellen van het Regionale Programma Werklocaties (RPW) is afgerond.  Inmiddels is de vraag naar kavels nog meer aangetrokken waardoor verdere uitbreiding van De Laarberg nodig is.

Voor de nadere uitwerking van de paragraaf verbonden partijen verwijzen wij u naar de bijlage.