Paragraaf 2: Verbonden partijen en participaties

Omschrijving (toelichting)

Verbonden partijen zijn derde rechtspersonen waarmee Oost Gelre een bestuurlijke en financiële band heeft, zoals deelnemingen (vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Het is niet onze bedoeling te rapporteren over alle partijen waarmee een verbintenis bestaat. We beperken ons tot de partijen waarin wij een bestuurlijk en/of financieel belang hebben.

Wat voor ons de verbonden partijen vaak ingewikkeld maakt, is dat we zowel bestuurder als klant zijn. Bovendien zijn er vaak meerdere deelnemers aan de verbonden partij. Wij zijn dan niet de enige bestuurder en niet de enige klant en moeten dus onze bestuurlijke doelen en ‘klantwensen’ afstemmen met die van andere deelnemers. Dit alles maakt de aansturing van verbonden partijen complex. Centraal staat daarom de vraag hoe wij meer grip krijgen op het beleid, de financiën en het product van onze Wet gemeenschappelijke regelingen verbanden (Wgr).

De sturing op en verantwoording van verbonden partijen versterken we door:

• De planning- en control-cyclus van gemeenten en WGR-verband beter op elkaar af te stemmen’; het gaat daarbij om afstemmen van de onderlinge informatievoorziening via begroting, tussentijdse rapportages en jaarrekening;
• De overlegstructuren tussen gemeenten en WGR-verband verder te optimaliseren;
• Meer invloed uit te oefenen aan de voorkant van het beleidsproces; meedenken over visie, ambities en de vertaling daarvan naar kaders is effectiever dan achteraf uitkomsten toetsen;
• De begrotingsrichtlijnen tussen deelnemende gemeenten onderling af te stemmen en eenduidig te communiceren naar de verbonden partijen.

Omschrijving (toelichting)

De VNOG bestaat uit 22 gemeenten. Het bestuur van de VNOG, het Algemeen Bestuur, bestaat uit de 22 burgemeesters van de gemeenten. Ook in 2024 heeft de VNOG haar wettelijke taak uitgevoerd op het gebied van rampenbestrijding, brandweerzorg, risico- en crisisbeheersing, bevolkingszorg en geneeskundige hulpverlening. Dit doet VNOG via de vijf Opgaven zoals beschreven in de VNOG begroting, te weten: Incidentbestrijding en crisisorganisatie, Zelfredzaam en risicobewust, Vakbekwaam en deskundig, Sterke informatiepositie, Gezonde bedrijfsvoering (mensen en middelen). 

Ook heeft de VNOG verder gewerkt aan de implementatie van de Toekomstvisie en bijbehorende Opdrachten die in 2020 zijn vastgesteld en in 2026 moeten zijn uitgevoerd en geborgd. Centraal in de Toekomstvisie staan de Opgaven van de VNOG, die de VNOG uitvoert als antwoord op de vragen die de samenleving aan haar stelt. Deze Opgaven zijn:   

0. Het voorkomen, beperken en bestrijden van incidenten, rampen en crises (maatschappelijke opdracht)
1. Zelfredzaam & risicobewust
2. Vakbekwaam & deskundig
3. Sterke informatiepositie
4. Een gezonde financiële basis en betrokken medewerkers (randvoorwaarde)

De afgelopen jaren hebben grote uitdagingen met zich meegebracht voor de hele wereld en dus ook voor VNOG. Na de coronajaren volgden nieuwe crises, zoals de oorlog in Oekraïne, de asielcrises, etc. De veiligheidsregio’s hebben hierbij een steeds grotere rol gekregen en zijn op allerlei fronten ingezet. Deels kwam het reguliere werk daardoor in de knel. Inmiddels zijn achterstanden waar mogelijk ingelopen.

De onrust in de wereld houdt aan. Er zijn vele onzekerheden, snelle ontwikkelingen en uitdagingen op allerlei vlakken, zoals klimaat, energie, prijzen, polarisatie en (wereldwijde) instabiliteit. Niemand kan overzien of voorspellen waar deze ontwikkelingen toe zullen leiden; voorstelbaar is dat deze een effect gaan hebben op de veiligheid. De ontwikkelingen zullen hoe dan ook effect hebben op de uitvoering en kostenontwikkeling. 

Daarnaast heeft de VNOG in 2024 o.a. gewerkt aan:
- het regionaal beleidsplan 2021-2024 loopt af. Per 2025 moet er een nieuw vierjarig regionaal beleidsplan zijn. In 2024 heeft de VNOG met de gemeenten het traject voor het nieuwe beleidsplan doorlopen, waaronder ook de wettelijke consultatie van de raden;
- het voldoen aan veranderende wetgeving en het regelen van goede aansluiting daarop (bijvoorbeeld Omgevingswet, inrichting vrijwillig brandweerbestel, etc.);
- het zetten van stappen op het gebied van duurzaamheid en energietransitie;
- uitvoeren van de huisvestingstaken conform de demarcatie-afspraken in de kazernes;
- veiligheidsvraagstukken omtrent informatie, gegevensbeheer en privacy om zo te voldoen aan wettelijke vereisten en verder door te groeien naar een hoger volwassenheidsniveau op dit terrein.

Risico's
- Repressieve huisvesting (brandweerkazernes): de brandweerkazernes zijn in eigendom van ons als gemeente. In 2022 zijn er definitieve afspraken gemaakt over de demarcatie en heeft het college de regeling demarcatie vastgesteld.  De aankomende vier jaar worden deze kosten 1 op 1 doorberekend naar de desbetreffende gemeente. De aankomende jaren moet blijken hoe deze kosten zich voor onze gemeente gaan ontwikkelen.
- De wereldwijde ontwikkelingen zoals klimaat, energie, polarisatie en (wereldwijde) instabiliteit gaan effect hebben op de veiligheid. Het is lastig om de risico’s en gevolgen exact financieel in te schatten, maar zal hoogstwaarschijnlijk gaan zorgen voor een kostenontwikkeling. 
- Financieringskosten bij aantrekken financiering door middel van leningen (vreemd vermogen) kan gaan stijgen. Door stijging van het rentepercentage kunnen de kosten voor (her)financiering toenemen.

Tot slot is een overzicht van alle risico's opgenomen in de programmabegroting 2024- 2027 van de VNOG.

Omschrijving (toelichting)

De uitvoering van de Participatie en de Wsw zijn belegd bij de GR Fijnder. Het betreft hier een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk.  Fijnder heeft als doel inwoners van Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk die op zoek zijn naar  werk en ontwikkelmogelijkheden een sluitende aanpak te bieden.  Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt krijgen begeleiding op weg naar werk, een opleiding of een zinvolle dagbesteding. Fijnder biedt  een financieel vangnet op het gebied van inkomen, helpt terug naar school, helpt bij het  inburgeren en/of ondersteunen om aan het werk te komen en te blijven. Als het laatste niet lukt, wordt gezocht naar een passende lokale plek waarin mensen betrokken blijven bij de samenleving. Dat kan ook in de werkplaats.

Bestandsontwikkeling                                                                                                                                                  De toename van het aantal statushouders en inwoners met een arbeidsbeperking heeft er mede voor gezorgd dat het bijstandsvolume, in tegenstelling tot voorgaande jaren licht gestegen is. Inburgeraars hebben een achterstand in taalbeheersing. Zij combineren vaak re-integratie en inburgering. Dit maakt dat Fijnder langdurig ondersteuning moet bieden om volledig uit de uitkering te kunnen stromen.  De procentuele uitstroom naar werk ligt nog altijd hoger dan het landelijk gemiddelde.

Ontwikkelopdrachten
Fijnder heeft als opdracht haar dienstverlening te optimaliseren. In dit licht zijn er een aantal ontwikkelopdrachten  tot uitwerking gebracht die hieraan bijdragen. Zo zijn er een aantal ontwikkelopdrachten die werkgevers moeten verleiden om ruimte te bieden aan cliënten die ondersteuning nodig hebben bij het vinden van werk. Daarnaast wordt vol ingezet op taalbeheersing en extra ondersteuning hierbij. Tenslotte is geëxperimenteerd met een intensieve benadering van cliënten die langdurig afhankelijk zijn  van een bijstandsuitkering. De resultaten hiervan volgen in het eerste kwartaal van 2025.

Fijnder voert ook de minimaregelingen en de bijzondere bijstand uit. Hier is de ontwikkeling doorgezet om veel meer te kijken naar de hele leefsituatie van een aanvrager in plaats van de beoordeling of iemand recht heeft op een voorziening. 

Omschrijving (toelichting)

De SON is een samenwerkingsverband van 22 gemeenten in de Achterhoek en Twente. De SON beschikt over kennis en ervaring als financieel schulddienstverlener en verstrekker van sociale kredieten. In samenwerking met de ketenpartners werkt SON aan een oorzaakgerichte oplossing. Met oog voor het geheel en het besef dat schulden nooit alleen komen.  SON werkt interdisciplinair en is geografisch ingedeeld in een vijftal gebiedsteams (waaronder Gebiedsteam Achterhoek). Elk gebiedsteam bestaat uit een klantmanager, budgetconsulent, schuldregelaar, allround consulent en een administratief ondersteuner. Het doel is om de klanten maximaal faciliteren door middel van een integrale aanpak, discipline overstijgend.

Samen met gemeenten is een doorontwikkeling ingezet van proces- en productgericht werken naar klant- en resultaatgericht werken.  De klantreis: een gebundelde klantgerichte aanpak op maat voor klant en gemeente, is verder doorontwikkeld. Hierin werkt de SON met de menselijke maat aan een nieuwe en financieel gezonde 
toekomst voor onze inwoners en zijn ze als expertise organisatie beter in verbinding met en faciliterend naar gemeenten en hun regie op het sociaal domein. Het oplossen van schulden en het brengen van financiële rust brengt hulp en perspectiefverbetering op andere terreinen, zoals wonen, werk en zorg dichterbij.  De door de Stadsbank ingezette verandering is inmiddels merkbaar. Tegelijkertijd is er nog meer potentie in klantgerichtheid en zichtbaarheid. Hier wordt hard aan doorgewerkt. 

Omschrijving (toelichting)

Regio Achterhoek is een gemeenschappelijke regeling van 8 Achterhoekse gemeenten die op verschillende terreinen samenwerken om gezamenlijk regionale opgaven te realiseren. Met ondernemers en maatschappelijke organisaties vormen de gemeenten de Achterhoek Ambassadeurs. Alle partijen zijn vertegenwoordigd aan Thematafels en in de Achterhoek Board. De controlerende en visievormende taak wordt uitgevoerd door de Achterhoek Raad met daarin gemeenteraadsleden uit de deelnemende gemeenten. Regio Achterhoek voert de regie op de algehele samenwerking en heeft vooral een faciliterende en adviserende rol richting de Achterhoek Board, de Thematafels en de Achterhoek Raad. Tevens richt Regio Achterhoek zich op het uitvoeren van de regionale lobby, regiomarketing en het subsidies.

Binnen het samenwerkingsverband staat de Achterhoek Visie 2030 centraal en de ambitie van de Achterhoek om in 2030 te excelleren als gezonde, schone, leefbare, gekwalificeerde, productieve en bereikbare regio. Ook Oost Gelre zet daarop in, en het beleid en de beleidsdoelstellingen van onze gemeente vinden daarmee goed aansluiting bij de regionale doelen uit de Achterhoek Visie.

2024 stond in het teken van diverse ontwikkelingen, waaronder:
- de toetreding van de gemeente Montferland tot de GR als achtste gemeente;
- het uitvoeren van de regionale lobby, met initiatieven als het Lentefestival, de Onverwachte Hoek en (deelname aan) de EWRC 2024, maar ook door in te zetten op de TK-verkiezingen en Elke Regio Telt! waar de regio nadrukkelijk gesprekspartner bij is;
- de inbreng bij grensoverschrijdende samenwerking waaronder betrokkenheid bij o.a. de GrensInfoPunten van de EUREGIO;
- de regionale inzet op inhoudelijke vraagstukken, waaronder netcongestie, de ruimtelijke opgaven in de Achterhoek/Ruimtelijk Perspectief Achterhoek, de N18 en het Regioplan Achterhoek.
- het faciliteren en cofinancieren van tal van projecten vanuit de middelen voor o.a. de Gebiedsopgave Achterhoek, het Investeringsfonds en de Regio Deal.
- het sluiten van de Regio Deal Achterhoek II door de regio en de provincie met het Rijk waarmee nieuwe projecten gecofinancierd kunnen worden om de kwaliteit van leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers in de regio te verbeteren.

Omschrijving (toelichting)

ROVA NV is een samenwerking tussen 23 gemeenten op het gebied van afvalinzameling en een samenwerking met 6 gemeenten op het gebied van beheer van de buitenruimte.

In 2024 is op het gebied van afval & grondstoffen het volgende gebeurd en/of uitgevoerd:

1.    ROVA heeft een presentatie verzorgt voor de gemeenteraad op 13 mei 2024
2.    Uitbreiding controle op PMD van mini-containers met de weegproef van PMD afval
3.    Voorbereiding nieuw grondstoffen inleverpunt GRIP-wagen vanaf 1-1-2025.
4.    Treffen van maatwerk qua inzamelvoorziening hoogbouw GFT en PMD.
5.    Verbeteren van kwaliteit van inzameling van waardevolle grondstoffen PMD en Oud Papier als gevolg van controles.
6.    Onderhandelingen VNG met Verpact over vergoedingen PMD, glas, papier.
7.    Start gemaakt met voorbereiding oppakken van 0-aanbieders in 2025.

In 2024 is op het gebied van beheer van de buitenruimte het volgende gebeurd en/of uitgevoerd.

1.    Regulier beheer en onderhoud van de openbare ruimte voor een veilig en verzorgd karakter.
2.    Stijging van kosten als gevolg van areaaluitbreiding van nieuwbouwwijken.
3.    Aanplant 280 bomen in buitengebied van Zwolle.
4.    Opzetten van een ecologisch werkprotocol voor beheer van de openbare ruimte
5.    Monitoring en uitvoering aan de maaipilot voor versterking biodiversiteit
6.    Pilot Bokashi uitbreiden met maaisel afkomstig van extensief beheerde kruidenvegetatie.
7.    Gestart met het verwijderen van locaties met de Japanse Duizendknoop en het nadien blijven monitoren van locaties.

Omschrijving (toelichting)

Op de invoering van de Omgevingswet was de ODA goed voorbereid. In 2024 is de ODA bezig geweest met de processen te monitoren om zo nieuwe normen vast te stellen. Het aantal aanvragen omgevingsvergunning was zeer beperkt omdat veel aanvragen nog in 2023 waren ingediend. Bij toezicht en handhaving wordt al jaren geconstateerd dat het naleefgedrag bij bedrijven hoog is. 82% van de gecontroleerde bedrijven voldoet aan de regels na een eerste controle. Ten behoeve van het Interbestuurlijk programma versterking VTH stelsel (IBP) heeft de ODA een plan van aanpak ingediend als reactie op de gestelde robuustheidscriteria. Vanwege de groei als organisatie heeft de ODA besloten om in het voorjaar van 2025 andere huisvesting te betrekken. 

Omschrijving (toelichting)

Agem Gemeentelijke Energie levert volgens het zelfleveringsmodel gas en elektriciteit aan de gemeente. Dit doen zij zonder tussenkomst van commerciële partijen en levering is tegen kostprijs.  Bij de afname van de benodigde te leveren energie wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van eigen, lokale bronnen.  Zo heeft AGE BV, waarvan de Achterhoekse gemeenten eigenaar zijn, sinds 2023 een eigen zonnepark, Zonnepark Braamt. Met de eigen duurzame energieopwekking wordt een bijdrage geleverd aan de doelstellingen van het Akkoord van Groenlo 3.0.

Omschrijving (toelichting)

Het Energieloket Achterhoek B.V. biedt de inwoners van de gemeente de helpende hand met veel verschillende diensten gericht op het energiezuinig- en duurzamer wonen. De inwoners kunnen bij het loket terecht voor advies, ondersteuning bij het aanvragen van subsidies en leningen en projecten gericht op het treffen van maatregelen.  Samen met de achterhoekse gemeenten ontwikkeld het loket projecten welke invulling geven aan rijksmiddelen ten behoeve van de energietransitie. Het energieloket levert een grote bijdrage aan de doelstellingen van het Akkoord van Groenlo 3.0. 

Omschrijving (toelichting)

Dimpact is de Coöperatieve vereniging van, voor en door gemeenten. Dimpact helpt ons om de digitale dienstverlening verder te ontwikkelen. De leden zijn de eigenaar van de coöperatie en sturen de ontwikkelingen aan. De digitale innovatie van dienstverlening aan inwoners en bedrijven moet versneld worden, en dat kunnen we niet alleen.  Samen staan we voor dezelfde uitdagingen en ambities.  Daarom ligt samen organiseren voor de hand. Sinds 2006 zijn wij lid van de vereniging Dimpact. 

Samen  met de gemeenten zetten ze een eigentijdse en wendbare digitale dienstverlening neer. Samen met de lidgemeenten en ontwikkelpartners realiseren ze oplossingen die gemeenten dichter bij hun inwoners brengen. Ook delen ze oplossingen uit de markt binnen onze vereniging. Zo kunnen gemeenten de digitale dienstverlening van morgen samen ontwikkelen en hergebruiken. Samen gaan we voor meer mensgerichte digitale dienstverlening.

Ook is Dimpact de partij die voor ons (43 gemeenten, ruim 3 miljoen inwoners) landelijke ontwikkelingen probeert te vertalen naar een stuk digitale informatievoorziening en bedrijfsvoering. Verder vertegenwoordigt Dimpact ons in overleggen (bijv. VNG en VNG Realisatie), waarin landelijke afspraken gemaakt worden over het realiseren en invoeren van ontwikkelingen. Te denken valt hierbij aan de informatiehuishouding rond de Omgevingswet, invoering zaakgericht werken, informatiebeveiliging. Ook organiseren zij de samenwerkingsprocessen voor collectieve vraagbundeling, collectieve aanbesteding en collectief contractmanagement ten behoeve van doorontwikkeling en beheer van ICT-diensten. Dit resulteert voor de leden in een gezamenlijk verworven portfolio. Dimpact is bezig uitvoering te geven aan het programma Beyond 23. Dit houdt o.a. in vervanging van de huidige Esuite voor een nieuwe variant gebaseerd op common Ground. Ook wordt er gewerkt aan KISS een front-end voor het KCC. Hierdoor wordt het mogelijk in een oogopslag de status van een zaak oid van een inwoner te zien. 

Omschrijving (toelichting)

Het ECAL beheert, maakt archiveren toegankelijk en stelt archieven beschikbaar van de deelnemende overheidslichamen overeenkomstig de Archiefwet. Daarnaast zorgt het ECAL voor het in stand houden en bevorderen van het cultureel erfgoed in het gebied van de Achterhoek en de Liemers in de ruimste zin van het woord. Sinds 2019 gebeurt dit ook voor digitale archiefbescheiden met het e-Depot. 

De gemeente Oost Gelre kampt met een achterstand in over te dragen archieven. In 2023 is een begin gemaakt met het overdragen van de achterstanden. Het archiefblok Groenlo 1933-1990 is inmiddels formeel overgedragen waarna er nog drie archiefinventarissen op de rol staan voor aankomende jaren. Daarnaast is er een begin gemaakt met het plaatsen van archieven van civieltechnische projecten in het e-Depot. Hiermee is het eerste digitale plaatsingsproject van de gemeente Oost Gelre van start gegaan.

Omschrijving (toelichting)

GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten die de gezondheid van alle inwoners bewaakt, beschermt en bevordert. Alle deelnemende gemeenten aan deze gemeenschappelijke regeling nemen de basisproducten van de GGD af die betrekking hebben op de Publieke gezondheid. Deze taken liggen vast en worden omschreven in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Met uitzondering van de gemeente Apeldoorn nemen de overige 21 gemeenten ook de taken af die betrekking hebben op de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 4-18 jaar. De gemeenten bekostigen de basisproducten voor de publieke gezondheidszorg en voor de JGZ op basis van bijdragen per inwoner aan de GGD. Daarnaast biedt de GGD aan diverse partijen op contractbasis andere (maatwerk)producten aan.

De Bestuursagenda 2023 - 2027 is bedoeld als kader en gaat uit van de volgende vier speerpunten:
1. Vergroten van gelijke kansen op gezondheid voor iedereen
2. Mentale gezondheid
3. Gezonde leefstijl
4. Gezonde fysieke en sociale leefomgeving

Omschrijving (toelichting)

In 2024 was voor Laarberg een intensief en uiteindelijk succesvol jaar. Er is gewerkt aan bouw-en woonrijp maken van het terrein en het jaar kon worden afgesloten met een grote transactie (ruim 5 ha).

Het (deel) bestemmingsplan Laarberg- Noord is vastgesteld waarmee dit deel van Laarberg ook uitgeefbaar is geworden. Na een aantal jaren met minder interesse van gegadigden trekt de markt weer enigszins aan. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat de netcongestie ook grote impact heeft op Laarberg. Er wordt hard gewerkt aan (locale) oplossingen. Met de nog beschikbare ruimte kunnen we nog een aantal jaren vooruit. De Grex gaat uit van uitgifte van ca 5 ha per jaar. Er is reeds een start gemaakt met enkele verkennende onderzoeken naar een mogelijk vervolg voor Laarberg. In het komende jaar zal de gemeente Oost Gelre haar rol en positie gaan bepalen bij een mogelijk vervolg op de huidige Laarberg

Voor de nadere uitwerking van de paragraaf verbonden partijen verwijzen wij u naar de bijlage.