Programma 1 gaat over onze fysieke leefomgeving. Naast de aanstaande Omgevingswet, de verdere uitrol van Geef Lichtenvoorde Kleur! en Programma Stad Groenlo spelen er veel meer verschillende ontwikkelingen die het komende jaar aandacht vragen van het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie. Binnen dit programma onderscheiden we de volgende thema's uit het coalitieakkoord:
Bij ruimtelijke ontwikkelingen in de stad en de kernen richten we ons zowel op de kwaliteitsverbetering van de bestaande woonwijken, het buitengebied, bedrijventerreinen en de centra als op het facilitairen van nieuwe ruimtevragen. Daarbij wordt rekening gehouden met de gevolgen van de demografische ontwikkelingen. We passen bovendien de Ladder van duurzame verstedelijking toe. We kiezen alleen voor uitbreiding als we voor de ruimtevraag binnen de bestaande kernen geen plek kunnen vinden.
We hanteren daarbij de volgende uitgangspunten:
Op basis van de "Menukaart Wonen Lichtenvoorde en Groenlo" is medewerking verleend aan diverse woningbouwplannen. Niet elk principebesluit, dat door het college wordt afgegeven leidt tot een daadwerkelijke aanvraag en tot uitvoering. In de raad van december 2021 is een beleidskader vastgesteld voor nieuwe woondroebels. Dit verruimt de mogelijkheid voor het hergebruik van vrijkomende agrarische erven.
Het nieuwe beleid woningsplitsingen biedt meer ruimte voor het splitsen van woningen in het buitengebied. Woningsplitsen is een nuttige manier om de woningvoorraad uit te breiden en het aanbod beter aan te sluiten op de vraag. Daarbij gaat het om het vergroten van het aanbod levensloopbestendige woningen en betaalbare woningen in het buitengebied.
In het kader van prestatieafspraken gaan we in gesprek met woningbouwcorporaties over verduurzaming van de woningvoorraad en het (her)bouwen van betaalbare huurwoningen voor de juiste doelgroepen op de juiste locaties.
In de prestatieafspraken wordt aandacht besteed aan verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Daarnaast is in 2021 de Transitievisie Warmte vastgesteld. In 2022 wordt aangevangen met de uitvoering van deze visie.
We hanteren daarbij de volgende uitgangspunten:
We werken al enkele decennia aan de kwaliteit van natuur en landschap. We zorgen ervoor dat ruimtelijke ontwikkelingen zoals nieuwbouw, uitbreidingen, civiele projecten en dergelijke landschappelijk worden ingepast. Dat doen we in overleg met de initiatiefnemers.
Voor het belangrijke thema biodiversiteit hebben we een plan opgesteld. Dat plan wordt binnenkort door het college vastgesteld. Het plan vormt geen toetsingskader voor nieuwe initiatieven maar geeft wel aan waar we de komende jaren de focus leggen binnen bestaande regelgeving. Daarbij hebben we een belangrijke voorbeeldfunctie. De uitgangspunten zijn: motiveren, inspireren en meedoen op vrijwillige basis waarbij de gemeente een voortrekkersrol vervuld. Voor wat betreft de landschapskwaliteit hebben we weinig invloed op de ontwikkelingen in de landbouw. Die veroorzaken een gestage nivellering en schaalvergroting van het landschap. Met subsidie en de inzet van werkgroepen proberen we op kleine schaal wat te herstellen. Dat heeft de afgelopen jaren 10-tallen projecten bij particulieren opgeleverd. In het kader van de Omgevingsvisie worden voor de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit opnieuw kaders vastgesteld. Biodiversiteit is in dat kader een belangrijk thema.
Het proces om te komen tot een concept biodiversiteitsplan is in 2021 afgerond. Het college zal het plan in het eerste kwartaal van 2022 vaststellen.
In het kader van de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan wordt beoordeeld op welke wijze landschapsontwikkeling juridisch wordt verankerd in beleid en regelgeving.
Bij ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied leggen we maatregelen op waarmee het verlies aan landschapskwaliteit wordt gecompenseerd. Het is wenselijk daarvoor een instrument te ontwikkelen waarmee de gevraagde inspanning geobjectiveerd wordt. Zo lang dat niet beschikbaar is passen we maatwerk toe.
Een dergelijke afdwingbare regeling moet vastgelegd worden in een structuurvisie. Op basis daarvan kun we een fonds instellen en bijdrages vragen op basis van criteria. Wij hebben geen vastgestelde structuurvisie onder de “oude” wet. Het traject voor een Omgevingsvisie wordt nu opgestart. In die Omgevingsvisie kan ook de basis gelegd worden voor investeringen in het landschap en fondsvorming. Echter dit speelt dus pas na vaststelling van de Omgevingsvisie. Streven is dat de omgevingsvisie eind 2022 wordt vastgesteld.
Er wordt gewerkt aan een inspiratiefolder voor landschap. Het idee is om met deze folder de initiatiefnemer inspiratie mee te geven om tot goede landschapsplannen te komen. Echter dit heeft niet het karakter van objectieve criteria en afdwingbare maatregelen.
Per 1 oktober 2022 of 1 januari 2023 wordt de Omgevingswet van kracht. Een van de zaken die moet worden opgesteld is een Omgevingsvisie. In februari 2021 is door de gemeenteraad een Koersdocument daartoe vastgesteld. Op basis van dit document wordt gewerkt aan de uitwerking in een Omgevingsvisie, onder andere met een participatieproces dat gestart is in het najaar van 2021. De planning is er op gericht om de Omgevingsvisie eind 2022 door de gemeenteraad vast te laten stellen.
Voorafgaand aan een uitvoeringsplan landschap/biodiversiteit is het noodzakelijk dat een visie of plan wordt opgesteld. Deze visie wordt onderdeel van de Omgevingsvisie. De planning en fasering rond deze visie- en beleidsvorming vindt naar verwachting plaats in 2022.
We geven uitvoering aan de uitgangspunten uit Programma 'Geef Lichtenvoorde Kleur'. Het ontwikkelen van een vitaal en compact centrum staat centraal. Dit realiseren we door het stimuleren van de samenwerking tussen ondernemers, het zoeken van nieuwe functies voor leegstaand vastgoed, het ontwikkelen van een aantal nieuwbouwprojecten, het toevoegen van sfeer en beleving, meer groen, kunst en cultuur, meer toeristische potentie, etc. Dit gebeurt in overleg met ondernemers, inwoners en verenigingen.
Het programma is ongeveer op de helft van de looptijd. De grote nieuwbouwprojecten zijn gerealiseerd of worden voorbereid. De komende jaren richten we ons steeds meer op de sfeer en beleving (groen, kunst, cultuur, kleur) in het centrum en de toeristisch/recreatieve profilering van Lichtenvoorde.
Een vitaal centrum is een continu proces. Over het algemeen kan worden geconcludeerd dat er al veel is gebeurd om de doelstellingen uit het programma te bereiken. Dat wordt de komende jaren voorgezet. Onderdelen van het programma zijn Hof aan de Dijkstraat, het Activiteitenplein, het vergroenen van de Rentenierstraat en diverse street art projecten.
De panden zijn eind 2021 overgedragen in eigendom van de gemeente naar WWW Ontwikkeling. Het bestemmingsplan is onherroepelijk geworden op 2 juli 2021. De voorbereidingen van de omgevingsvergunning zijn in volle gang. Inmiddels is er een start gemaakt met de sloop.
Het parkeeronderzoek is afgerond. Maatregelen ten aanzien van parkeren zijn onder andere afhankelijk van nieuwe verkeerssituatie die in Lichtenvoorde ontstaat na afsluiting van de kruising N18 en de Zieuwentseweg. De uitkomsten van het parkeeronderzoek kunnen daarin meegenomen worden.
Dit onderwerp heeft constant de aandacht en er wordt doorlopend aan gewerkt. Ofwel vanuit het initiatief van de gemeente of vanuit inwoners en ondernemers door burgerinitiatieven. Denk daarbij aan het vergroenen van de Rentenierstraat, het kunstproject bij De Driehoek en de diverse street art projecten.
De herinrichting van de buitenruimte rondom het gemeentehuis kent veel afhankelijkheden met de toekomstige verkeerscirculatie van Lichtenvoorde. Ook wordt gekeken naar de plek van het Serviceteam. Zodra de randvoorwaarden daarvoor duidelijk zijn, kan het project voor de herinrichting van de openbare ruimte en eventuele uitgifte van kavels aan de Raadhuisstraat daadwerkelijk worden opgepakt.
Dit is een continu proces en loopt. In 2021 is er onder andere gewerkt aan de beschildering van het Zwembad Meekenesch en zijn de voorbereidingen getroffen voor een nieuw project bij de Bibliotheek.
In 2020 zijn de bibliotheek met bovenliggende appartementen en het losstaande appartementencomplex opgeleverd. De buitenruimte is ook deels ingericht.
De bouw naast de Aldi is in voorbereiding (startdatum nog niet bekend, ergens in 2022).
Het ontwerpproces voor het activiteitenplein is gereed en gaat richting de volgende fase (civieltechnische uitwerking, bestek en aanbesteding).
Uitgangspunten zijn vastgelegd in Programma ‘Stad Groenlo’. We ontwikkelen een vitaal en compact centrum, waarbij we in overleg met de ondernemers en andere belanghebbenden kijken naar een betere invulling van bestaande functies en op zoek gaan naar nieuwe functies voor het centrum. Ook is religieus erfgoed onderdeel van het gemeentelijk beleid (naast monumenten).
Door verschillende projecten geven we uitvoering aan het Programma. Deze projecten worden integraal uitgevoerd.
In 2021 is vol ingezet op projecten waarbij nauw overleg is geweest met de regio Achterhoek. Van daaruit is voor het programma subsidie beschikbaar gesteld vanuit de thematafel Wonen en vastgoed. Deze subsidie wordt gefaseerd uitbetaald in de jaren 2021 tot en met 2024. Met deze projecten zetten we in op een vitaal centrum.
Het uitvoeringsprogramma Programma Stad Groenlo is in december 2020 naar de raad verzonden. Ook de Spaanse weg is hieraan gekoppeld.
We werken aan een Culturele route en werken het uitvoeringsprogramma uit. Deze is gekoppeld aan het Programma Stad Groenlo.
Op diverse fronten zijn we bezig de positionering van Groenlo te verbeteren.
Het internationale congres tijdens de Slag om Grolle heeft ervoor gezorgd dat we ook connecties met andere Europese steden hebben gelegd. Dit is een eerste aanzet naar het project de Spaanse Weg.
We werken aan een Culturele route voor 2022. Hier zijn Stad Antwerpen en Forte Marghera (Italië) bij aangesloten.
Het uitvoeringsprogramma Programma Stad Groenlo is in december 2020 naar de raad verzonden. Ook de Spaanse weg is hieraan gekoppeld.
Wonen is essentieel, zowel de woning als de leefomgeving. De woonwensen van inwoners moeten centraal staan bij het woonbeleid (bouwen naar behoefte). Daarbij is een rol weggelegd voor de dorpsbelangenorganisaties in de verschillende kernen van Oost Gelre. Zij kennen als geen ander de lokale situatie en de specifieke (woon)wensen. Het woonbeleid moet gericht zijn op kwaliteit, duurzaamheid, flexibiliteit, levensloopbestendigheid en maatwerk. Niet de contingenten (kwantiteit), maar de kwaliteit van de woonplannen die de leefbaarheid een positieve impuls geven zijn leidend. Dit met het doel de woningmarkt weer in beweging te krijgen.
We spelen actief in op de actuele woningbouwbehoefte.
In 2019 is door Rigo een onderzoek uitgevoerd naar de woonbehoefte in de gemeente Oost Gelre. Daarin zijn verschillende scenario’s in beeld gebracht voor de toekomstige woonbehoefte. De raad heeft gekozen voor het 5-jaars trendscenario 560 woningen tot 2025. Op basis van de jaarlijkse monitoring in het najaar kan bepaald worden of een bijstelling noodzakelijk is, omdat bouwen naar de actuele behoefte leidend is in Oost Gelre. Op basis van het onderzoek heeft de raad in september besloten voorlopig uit te gaan van een woonbehoefte van ongeveer 560 woningen (2018-2025) met daarbij een bandbreedte tussen de 460 woningen en 660 woningen.
In de verschillende kleine kernen zijn plannen voor woningbouw in voorbereiding of uitvoering.
Voor de kern Harreveld is het project Looweg in uitvoering (12 woningen) en is een bestemmingsplan vastgesteld voor een collectief particulier project voor 8 small houses op Erve de Boer.
Voor Lievelde is een bestemmingsplan vastgesteld in 2021 voor Vossenburcht. Dit plan voorziet in 12 woningen. Daarnaast is een plan vastgesteld voor een woondroebel aan de Kroezendijk voor 5 extra woningen.
In Mariënvelde is in 2021 principemedewerking verleend aan de herontwikkeling van café Heutink (8 woningen). Daarnaast zijn 3 levensloopbestendige woningen gerealiseerd aan de Waalderweg en is het project Hof aan de boog met 16 woningen in uitvoering.
Aan de Kapelweg in Vragender is in 2021 een locatie aangekocht voor woningbouw. De planvoorbereiding is gestart. Daarnaast is een project met een 9-tal woningen in de vrijgekomen kerk van Vragender in voorbereiding.
In Zieuwent zijn de eerste woningen op de Boerenbond opgeleverd. Daarnaast loopt de planvorming voor Werenfriedstraat fase a (21 woningen) en fase b (15 woningen).
In Zwolle zijn inmiddels 10 woningen op het project Nieuw Wellink gerealiseerd. Dit plangebied biedt nog ruimte aan 3 extra woningen.
Tenslotte is in 2021 het beleid voor Woondroebels vastgesteld in de raad. Dit maakt het mogelijk om erven rond de kleine kernen te transformeren naar woningbouw. Ook ons beleid om te komen tot splitsing van een woning in het buitengebied is versoepeld.
Deze verzoeken komen van inwoners en marktpartijen. Als de verzoeken passen binnen de vastgestelde beleidskaders wordt medewerking verleend.
We hanteren daarbij het volgende uitgangspunt:
Betaalbaarheid
Corporaties en gemeenten hebben samen de verantwoordelijkheid om voldoende sociale huurwoningen te behouden en te realiseren. De gemeente werkt samen met de corporaties om voortvarend sociale huur te realiseren. De gemeente stuurt daarvoor op betaalbare koop. De corporaties sturen op betaalbare sociale huur.
De woonbehoefte per kern is vertaald in een ‘woonprogramma per kern’ voor de periode t/m 2025. Daarbij geven we prioriteiten aan en bekijken we de kansen en benodigde inzet (nieuwbouw, renovatie, toewijzing) op sociale huur, betaalbare koop en flexwonen in samenhang en nemen acties op in de uitvoeringsagenda. We actualiseren het woonprogramma jaarlijks aan de hand van inzichten en marktontwikkelingen.
Indien er extra investeringsruimte voor de corporaties ontstaat als gevolg van het gebruik maken van de wettelijke ruimte om een huursomstijging van maximaal 1% boven inflatie te realiseren, dan wenden de corporaties de extra investeringsruimte aan ten behoeve van betaalbaarheid.
Levensloopbestendige woningen
Bij nieuwbouw streven corporaties altijd naar levensloopbestendige woningen. Wel is dit locatie afhankelijk en wordt de haalbaarheid per plan daarin overwogen. Daarnaast is bij renovatie aandacht voor maatregelen om de woning levensloopbestendiger te maken. Of dit wenselijk en mogelijk is, is afhankelijk van het type woning en de (zittende) bewoner.
We zorgen ervoor dat er bouwkavels op voorraad zijn in alle kernen van onze gemeente. Uitgangspunt daarbij is dat er gebouwd wordt voor "eigen behoefte". Bij nieuwbouw zijn levensloopbestendige en energiezuinige woningen uitgangspunt.
We hebben uitvoering gegeven aan de Woonvisie Kleine Kernen. In alle kleine kernen zijn woningbouwprojecten in uitvoering of in voorbereiding. In Groenlo zijn kavels uitgegeven in Oldenhuis en is realisatie van een volgende fase van Brouwhuizen in voorbereiding. Voor de kern Lichtenvoorde is in 2021 een Visie vastgesteld voor vrijkomende schoollocaties. Eind 2021 is de markt benaderd om met plannen te komen voor deze locaties, net als voor de locatie Richterspoort. Ook heeft de raad in september 2021 een visie vastgesteld voor een volgende fase van de woonwijk Flierbeek.
In 2021 is een visie vastgesteld voor enkele vrijkomende schoollocaties, Richterspoort en Flierbos en zijn de voorbereidingen voor planvorming en uitvoering gestart.
In 2021 is het bestemmingsplan voor de Hof aan de Dijkstraat vastgesteld. Dit plan voorziet in de bouw van 25 huurwoningen. Hiervan vallen 12 woningen onder de huurtoeslaggrens . De overige 13 woningen vallen daarboven. De huurwoningen variëren van twee-onder-een-kapwoningen, generatiewoningen en rijtjeswoningen.
Voor de plek van de voormalige Hamalandschool in Lichtenvoorde aan de Van Ostadestraat is in 2021 een plan voor 9 levensloopbestendige sociale huurwoningen vastgesteld.
Op 9 juni 2020 is een bestemmingsplan vastgesteld dat woningbouw op de locatie mogelijk maakt. Het plan is in uitvoering.
We zorgen ervoor dat er bouwkavels op voorraad zijn in alle kernen van onze gemeente. Uitgangspunt daarbij is dat er gebouwd wordt voor "eigen behoefte". Bij nieuwbouw zijn levensloopbestendige en energiezuinige woningen uitgangspunt.
In 2022 zijn in elke kleine kern een woningbouw ontwikkeling op initiatief van de gemeente opgestart of in uitvoering . Daarnaast lopen er in elke kern particulieren initiatieven, waarmee we het eerder vastgestelde doel van 15 woningen in elke kleine kern ruim overschrijden. Dit is in lijn met de huidige woonbehoefte.
Woonmogelijkheden voor arbeidsmigranten zijn niet alleen een zorg voor de lokale overheid, maar ook van het bedrijfsleven.
Er is een proces gestart om te komen tot een beleidskader om te komen tot realisatie van woonvoorzieningen voor arbeidsmigranten. Dit proces heeft mede door de coronacrisis vertraging opgelopen. Concrete projecten zijn nog niet van de grond gekomen.
Het beoogde participatietraject heeft vertraging opgelopen doordat door Corona bijeenkomsten niet mogelijk waren en andere participatie instrumenten onvoldoende aansloten op de doelgroep. Gesprekken met betrokken organisaties hebben niet geleid tot initiatieven voor concrete projecten.
In het najaar van 2019 wordt in de Thematafel Vastgoed en Wonen een regionaal beleidskader behandeld voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Dit regionale kader zal vervolgens vertaald worden in een gemeentelijke aanpak voor Oost Gelre. In het voorjaar van 2019 heeft een afstudeeronderzoek plaatsgevonden waarin de behoefte en mogelijkheden voor huisvesting binnen de gemeente zijn onderzocht. De resultaten van dit onderzoek zullen worden betrokken bij het opstellen van een gemeentelijke aanpak. In 2020 is gestart met het opstellen van beleid voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Het participatietraject heeft mede door de coronacrisis vertraging opgelopen.
Het aanbod van intramurale woonvoorzieningen sluit aan bij de lokale vraag. Het aanbod biedt een woonkwaliteit die aansluit bij de huidige vraag. De woonvormen worden in het centrum van de kernen gerealiseerd, tenzij er voor de doelgroep een reden is elders te huisvesten. Woonvoorzieningen zijn bedoeld voor inwoners met een lokaal netwerk. Nieuwe wooninitiatieven moeten dan ook aantoonbaar maken dat zij gericht zijn op inwoners met een bestaand netwerk in de gemeente.
De plaatsing van de tiny houses om de uitstroom van jongeren die bij de Lichtenvoorde wonen en door moeten groeien naar het zelfstandig kunnen wonen, loopt. Inmiddels zijn medio 2021 de eerste jongeren uitgestroomd naar de volgende stap naar zelfstandigheid.
De realisatie van de nieuwe huisvesting van Careaz loopt op schema en zal september 2022 gereed zijn.
Met Marga Klompée wordt gesproken over nieuwe huisvesting op de huidige locatie in Groenlo.
Het beoordelingskader Zorg en Wonen is in maart 2020 met het Platform zorg, wonen, welzijn, besproken. Verdere uitwerking heeft in verband met de coronacrisis nog niet plaatsgevonden.
Er is voor beschermd wonen een lokaal moratorium aangenomen op uitbreiding. Dit naar aanleiding van de regionale inventarisatie naar een dekkend zorglandschap beschermd wonen in de Achterhoek. Hieruit bleek dat Oost Gelre over voldoende plaatsen beschikt.
In het najaar van 2021 is de pilot Housing First gestart. Hierbij bieden wij inwoners huisvesting om zo opvang in de maatschappelijke opvang te bekorten/ te voorkomen.
Huisvesting van bijzondere doelgroepen zoals inwoners die uitstromen uit beschermd wonen blijft ook dit jaar een probleem. Dit is regionaal inmiddels op de agenda van de Thematafels Wonen en Gezondheid gezet. Lokaal is een projectgroep gestart om naar oplossingen te zoeken . Ook wordt gekeken naar de mogelijkheden bij nieuwbouwprojecten en op locaties waar andere zorgwoningen een andere invulling kunnen krijgen.
De pilot waarbij tiny houses zijn ingezet om twee jongeren te laten doorstromen heeft de eerste resultaten opgeleverd. De eerste deelnemer is uitgestroomd.
Stichting de Lichtenvoorde heeft een huisvestingsplan ingeleverd. Dit betreft een eerste schets. Een definitief plan is nog niet beschikbaar.
Met Marga Klompé zijn gesprekken over nieuwbouw op de huidige locatie.
De nieuwbouw van Careaz in Lichtenvoorde is gestart en verloopt voorspoedig. Marga Klompé is gestart met voorbereiding nieuwe huisvesting. In Zieuwent is begonnen met de verbouwing van de Pastorie tot intramurale wooneenheden voor ouderen. Voorjaar 2022 zal dat gereed zijn.
De verdere uitwerking van het onderwerp beoordelingskader heeft vanwege de coronacrisis nog niet plaatsgevonden. Wel is er een moratorium op de uitbreiding en vestiging van beschermd wonen plekken ingesteld. Dit naar aanleiding van de inventarisatie van het zorglandschap in de Achterhoek.
Careaz maakt gebruik van de tijdelijke locatie op Flierbeek. De nieuwbouw ligt op schema. Met Marga Klompé zijn gesprekken over nieuwbouw in Groenlo gestart.
Er is een moratorium vastgesteld op het uitbreiden van locaties beschermd wonen. Uit een ten behoeve van de inkoop sociaal domein gemaakt overzicht naar een dekkend zorglandschap blijkt dat er in Oost Gelre meer dan voldoende plekken beschermd wonen zijn. Uitbreiding is, gezien de verdeling van plekken over de regio en de verwachtte afname van de vraag, niet wenselijk.
Jongeren met een ondersteuningsvraag en met een lokaal netwerk kunnen hun wooncarrière in Oost Gelre vormgeven.
De website Samen in Oost Gelre is in 2021 aangepast en in 2022 gelanceerd. Deze website is hiermee meer gericht op het lokale aanbod aan participatiemogelijkheden en ondersteuning. Ook het sociaal team komt beter naar voren op de nieuw ingerichte site. Dit moet ervoor zorgen dat de site beter ingezet kan worden om eerste informatie aan inwoners te bieden . Verdere PR rond de nieuwe inrichting van de site volgt begin 2022 wanneer deze gereed is.
De pilot van de Lichtenvoorde loopt. Twee jongeren wonen in de tiny houses en leren daar zelfstandig te wonen. Inmiddels is er een jongere uitgestroomd . De pilot is verlengd, mede omdat bleek dat deze vorm van wonen in een vroeg stadium duidelijk bleek te maken wie wel/niet uiteindelijk zelfstandig kan gaan wonen. Voor degenen voor wie dat niet mogelijk bleek was het goed om tot inzicht te komen wat het beste vervolg was.
Een regionaal behoefteonderzoek met betrekking tot jongerenhuisvesting van jongeren met een ondersteuningsvraag heeft niet plaatsgevonden. Wel is hier aandacht voor geweest bij de voorbereiding voor de inkoop sociaal domein 2022. In beeld is gebracht wat nodig is om een dekkend zorglandschap te creëren.
De site Samen in Oost Gelre is volledig vernieuwd. De informatie is vollediger, maar wel korter en bondiger. Inwoners kunnen makkelijker hun weg vinden op de site.
Het regionaal behoefteonderzoek heeft niet plaatsgevonden. In plaats daarvan is in het kader van de voorbereiding van de inkoop sociaal domein 2022 het zorglandschap in kaart gebracht. Hiermee is er nu een overzicht van vraag en aanbod in beeld gebracht.
De site Samen in Oost Gelre is volledig vernieuwd en uitgebreid met ervaringsverhalen, inspiratie- en succesverhalen.
De site Samen in Oost Gelre is volledig vernieuwd en is nu het voorportaal van het sociaal team.
Binnen het sociaal team wordt gekeken naar het opstellen van factsheets voor veel voorkomende vragen die ook op Samen in Oost Gelre gezet kunnen worden.
In januari 2022 is de vernieuwde website van Samen in Oost Gelre live gegaan. Op de vernieuwde website staat veel informatie over het Sociaal Team en het Ondersteuningsteam en wat zij voor inwoners kunnen betekenen.
Twee jongeren zijn medio 2020 vanuit een behandelgroep naar tiny houses verhuisd om verder te werken aan het zelfstandig kunnen wonen. Maandelijks monitoren wij dit met de Lichtenvoorde. Medio 2021 is de eerste jongere uitgestroomd. We zetten de pilot door.
We werken aan een aantrekkelijke leefomgeving voor bewoners en bedrijven, waar mensen elkaar ontmoeten, zich thuis voelen en met plezier gebruik maken van de openbare ruimte. Een openbare ruimte die voor iedereen toegankelijk is en waar ruimte is voor initiatieven die worden gefaciliteerd door de gemeente. We willen ruimte geven aan bewoners en hen graag betrekken bij het beheer en onderhoud van hun directe leefomgeving.
We hanteren daarbij de volgende uitgangspunten:
Landschappelijke kwaliteit en biodiversiteit dragen in belangrijke mate bij aan de leefomgeving en het welzijn inwoners. We zien de afgelopen decennia een achteruitgang in soorten en landschapskwaliteit door diverse oorzaken. Zo zijn de afgelopen jaren vele laanbomen gesneuveld door de droogte en de hitte. Als gemeente zijn we eigenaar en beheerder van de openbare ruimte en dragen we verantwoording voor het welzijn van onze inwoners. Dat doen we onder meer door te investeren in herstel en versterking van laanstructuren en openbaar groen met oog voor de biodiversiteit. Het gaat om een voortdurend proces.
In de droge jaren zijn veel laanbomen uitgevallen. We gaan de schades de komende jaren herstellen. Dit is een voortdurend proces.
In 2020 is gestart met het omvormen van het 'traditionele' openbaar groen naar een meer biodivers openbaar groen. We zijn begonnen met de plantvakken die door droogte en hitte zijn aangetast. We gebruiken daarvoor het reguliere budget voor periodieke vervanging van openbaar groen. Verder zijn we begonnen met een heroverweging van ons gazon (maai)beheer. Voor de verwerking van groenafval en maaisel hebben we een pilot opgestart om zelf te composteren voor een korte circulaire kringloop.
We zoeken continu naar verbeteringen ten aanzien van duurzaamheid. Versterking van biodiversiteit en klimaat zijn belangrijke thema's die we integreren in de openbare ruimte. We benutten kansen op 'natuurlijke momenten voor wat betreft renovaties en herstel van civieltechnische werken. Dat zijn voortdurende processen.
Reconstructies of herinrichting van gebieden wordt altijd gezamenlijk met inwoners en overige belanghebbenden in de buurt opgepakt. Niet meer, maar kwalitatief beter (te onderhouden) groen.
De ‘Visie op Bewegen, Ontmoeten en Spelen’ is afgerond en zal op korte termijn worden vastgesteld door de raad, Deze visie vormt een handreiking voor het inregelen van plekken in de openbare ruimte om te spelen, te bewegen en te ontmoeten. Naast bestaande plekken wil de gemeente de visie ook meenemen in gebieden die in ontwikkeling zijn. Dit beleid gaan we komende jaren vertalen in concrete projecten.
De afgelopen jaren hebben we integraal gewerkt aan de visie. De bestaande speelplekken zijn gekeurd en veilig. We hebben echter geen grote investeringen gedaan in nieuwe locaties of speeltoestellen met uitzondering van 2 locaties op de nieuwbouwwijk in Flierbeek.
Voorzieningen in openbare gebouwen en de openbare ruimte dienen voor alle mensen met een (fysieke en/of verstandelijke) beperking fysiek toegankelijk te zijn.
In kader van toegankelijkheid openbare ruimte worden met werkzaamheden zoals groot onderhoud en herinrichting/reconstructie de fysieke toegankelijkheid meegenomen. Het gaat daarbij om de openbare ruimte en niet de voorzieningen in openbare gebouwen. Voorjaar 2021 is een groep studenten van Stadslab Saxion gestart met een onderzoek naar de looproutes binnen Groenlo naar het centrum. Dit moet leiden tot aanbevelingen tot aanpassingen van de openbare ruimte op en drietal plekken: Beltrumsestraat, Ziekenhuisstraat en Goudsmitstraat.
Er zijn in 2021 geen financiële middelen beschikbaar gesteld door het college voor een subsidieregeling in (semi-)openbare ruimten. Daarom zal deze regeling geen doorgang vinden.
Belangen organisatie Oost Gelre (BOOG) heeft als lid van de werkgroep Openbare ruimte het onderzoek van studenten van Saxion naar de toegankelijkheid van de openbare ruimte begeleid. Dit heeft tot goede voorbeelden geleid voor het herinrichten van de Beltrumsestraat. Het onderzoek heeft de inclusieprijs De Gouden loper gewonnen, een prijs die de gemeente Winterswijk voor inclusie had georganiseerd. Het onderzoek draagt bij aan het verwerven van kennis om bij toekomstige nieuwe inrichtingen inclusief te denken en ontwerpen.
In een schone, duurzame en veilige omgeving is het prettig wonen, werken en ontspannen.
Met ROVA hebben we afgelopen jaar ondanks de coronacrisis wel enige uitvoering kunnen geven aan het verminderen van zwerfafval. De grootste en een mooie ontwikkeling is dat we een behoorlijk groep vrijwilligers faciliteren en ondersteunen bij het ruimen van zwerfafval in de openbare ruimte. De groep Schoon Oost Gelre is hier een mooi voorbeeld van.
Hondenpoep in de openbare ruimte blijft erg lastig. We hebben in het eerste kwartaal van 2021 een aantal hondenpoepbakken extra geplaatst en de losloopvelden worden netjes onderhouden. Hiermee beperken we overlast van hondenpoep, maar gelijktijdig lijkt het op te vallen dat er sinds de coronacrisis meer honden in Oost Gelre zijn. We houden de vinger aan de pols.
Met het programma van Mooi Schoon zijn en worden diverse projecten gedraaid gericht op het verminderen van zwerfvuil. Door middel van educatie gericht op het voorkomen van het ontstaan van zwerfvuil en het organiseren en/of het ondersteunen van opschoonacties is het probleem van zwerfafval het hoofd geboden.
Gedurende het gehele jaar zijn er diverse acties georganiseerd, of ondersteund vanuit het programma Mooi Schoon van de ROVA. De acties waren gericht op communicatie, educatie en het organiseren en/of faciliteren van opruimacties zwerfafval. De diverse acties zijn in samenwerking met de gemeente uitgevoerd en worden jaarlijks gemonitord.
Hondenlosloopvelden zijn al enige jaren geleden gerealiseerd, en worden meegenomen in het reguliere beheer/onderhoud . Handhaving gebeurt, maar is lastig door wet- en regelgeving, dan moet je al een geval heterdaad hebben wil het voldoende kunnen bewijzen.
De thema's doorstroming, bereikbaarheid en verkeersveiligheid zijn allen van belang.
We zijn continu bezig met doorstroming, bereikbaarheid en verkeersveiligheid en de toegankelijkheid van voorzieningen. Voor twee scholen in Lichtenvoorde zijn bijvoorbeeld verkeersaanpassingen gedaan, te weten de nieuwe oversteek op de Richterslaan bij basisschool de Leeuw en de rijbaanscheiding en 30km/uur zone Varsseveldseweg en fietsstraat Frans ten Boschstraat bij Het Gele Park.
Naast de grotere projecten zijn wij continu bezig met het afhandelen van meldingen over de verkeersveiligheid, onderhouden we de wegen en straten en zetten wij in op gedragscampagnes om de verkeersveiligheid te stimuleren, zoals bijvoorbeeld de fietsverlichtingscampagne.
Een adviesbureau heeft onderzoek gedaan naar welke maatregelen nodig zijn om de komgrenzen aan te passen conform het genomen kombesluit. Ook is in kaart gebracht welke verkeersmaatregelen nodig zijn om alle erftoegangswegen terug te brengen naar 30km/uur. De uitvoering hiervan vindt grotendeels plaats in 2022.
Groenlo West en de Laarberg worden bediend met buslijn 72. Enkele bushaltes zullen nog wel enigszins aangepast worden of iets verplaatst worden, zoals bijvoorbeeld het inpassen van fietsnietjes en prullenbakken. Ook lopen er nog twee bezwaarschriften tegen de bushaltes op de Ruurloseweg. Deze worden behandeld in 2022 waarna definitief besloten wordt of de bushaltes gehandhaafd worden.
Onderzoek naar de gehele groene long in Lichtenvoorde is gestart en krijgt in 2022. Er wordt een onderzoek gedaan naar kansen op het gebied van groen, sociale cohesie, duurzaamheid, hittestress, recreatie, etc. Verbinding 't Hof-Beekdal valt hier dan ook in.
Het concept is gereed gekomen in maart en breed gedeeld met de inwoners en belanghebbende. Opmerkingen op de stukken zijn verwerkt, waarna de mobiliteitsupdates Groenlo en Lichtenvoorde zijn goedgekeurd door de gemeenteraad.
De risicovolle punten voor de gemeente Oost Gelre zijn in kaart gebracht. Voor de uitvoering zijn we daarbij afhankelijk van de provincie Gelderland en het provincie brede uitvoeringsprogramma. Dit volgt in 2022.
De memo's parkeren Groenlo & Lichtenvoorde zijn in maart breed gedeeld en verwerkt in de definitieve memo's parkeren. Na de zomer van 2021 is een medewerker ingehuurd om de acties uit deze memo's uit te voeren, dit zal doorlopen in 2022.
Het Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid is in werking getreden. De Achterhoek heeft samen met de regionale partners (waaronder Oost Gelre) een actieprogramma voor de Achterhoek opgesteld. De provincie bundelt de regionale plannen tot een provincie breed uitvoeringsplan. Voor deze werkzaamheden is subsidie beschikbaar. De termijn hiervoor is met een jaar verlengd in verband met de tijd die nodig is om tot het uitvoeringsplan te komen.
Bijdrage leveren aan het verminderen van de effecten van stikstofdepositie op kwetsbare natuur te beperken. Vanuit de provincie wordt het Gelderse Maatregelen Stikstof (GMS) geïnitieerd. Dit beschrijft een gebiedsgerichte aanpak voor de regio’s Arnhem-Nijmegen, Achterhoek, Foodvalley, Rivierenland, Stedendriehoek en Veluwe.
In 2021 is de bijdrage aan een regionale aanpak zeer beperkt geweest door het ontbreken van ambtelijke capaciteit voor ontwikkelingen in het landelijk gebied.
Het centrale doel van het Klimaatakkoord is het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen met 49% in 2030 ten opzichte van 1990. Voor het behalen van deze doelstelling dienen 30 regio's een Regionale Energiestrategie op te stellen. Daarnaast dienen gemeenten voor het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving een Transitievisie Warmte op te stellen.
De basis voor de lokale ambitie is het regionale 'Akkoord van Groenlo' en de regionale uitvoeringsagenda. In deze regionale uitvoeringsagenda duurzame energie Achterhoek is een mix aan hernieuwbare energiebronnen opgenomen van wind, zon en biomassa naast een besparingsdoelstelling op elektriciteit en gas.
De uitvoeringsagenda Energietransitie Oost Gelre is de basis voor de activiteiten die we uitvoeren. We brengen jaarlijks de stand van zaken in beeld voor zowel de realisatie van de ambitie als de uitvoering van de activiteiten.
Daarbij hanteren we de volgende uitgangspunten:
De doelstelling om energieneutraal te zijn in 2030 blijkt in de praktijk niet realiseerbaar. De opgave is zo omvangrijk dat het tijdspad welke met het realiseren van de energieneutraliteitsdoelstelling is gemoeid nu op regionaal niveau wordt herzien.
Besparing van energie is een belangrijke pijler van het programma Energietransitie. Ook inwoners kunnen daaraan een bijdrage leveren; dat stimuleren we.
Inwoners zijn zich bewust van de noodzaak van energiebesparing en zien de meerwaarde van eigen duurzame energieopwekking. Dit blijkt onder andere uit de toename van het aantal aansluitingen met zonne energie en de hoeveelheid aanvragen voor subsidieverlening voor energiebesparing. In het energieverbruik is per huishouden een efficiëntieslag te zien.
Op 14 december 2021 heeft de raad de Transitievisie Warmte voor Oost Gelre vastgesteld.
De subsidieregeling verduurzamen woningen stimuleert inwoners doorlopend tot het treffen van maatregelen. In 2021 zijn 165 aanvragen ingediend waarvan er 140 positief zijn bevonden en voor 100 aanvragen heeft de uitkering plaatsgevonden. De overige staan nog open omdat de uitvoering van de maatregelen nog moet plaatsvinden.
Voor informatie en verschillende adviesdiensten voor inwoners en bedrijven maken wij gebruik van het Agem Energieloket.
De raad heeft op 16 juli 2019 ingestemd met het initiatief ‘Toekomstbestendig Wonen Lening’ om de Stimuleringslening Opplussen en de Duurzaamheidslening samen te voegen. In de nieuwe regeling is mogelijk gemaakt om asbestverwijdering en het klimaatproof inrichten van de leefomgeving ook mee te financieren. De raad van de gemeente Oost Gelre heeft besloten om hiervoor € 2 miljoen beschikbaar te stellen.
In 2019 zijn in totaal 113 leningen verstrekt:
- waarvan 88 Duurzaamheidsleningen;
- en 25 Toekomstbestendig Wonen Leningen.
In 2020 zijn:
- 91 Toekomstbestendig Wonen Leningen verstrekt.
In 2021 zijn tot 1 juli:
- 21Toekomstbestendig Wonen Leningen verstrekt
Wij stimuleren bedrijven om energiebesparende maatregelen te treffen en zelf duurzame energie op te wekken.
Voor besparing en duurzame energieopwekking bij bedrijven lopen er diverse projecten over meerdere jaren. De belangrijkste projecten zijn de EML controles, uitgevoerd door de ODA, de MKB-aanpak, uitgevoerd door AOD en de realisatie van zonnige bedrijfsdaken door Agem. Met deze projecten zijn al wel goede resultaten geboekt, zowel op het gebied van besparing als ook op het gebied van duurzame energieopwekking in de vorm van zonne-energie.
Er is deelgenomen aan de projecten ZBA I en ZBA II. Voor verschillende bedrijven zijn business cases uitgewerkt en/of zijn zij geholpen bij het zetten van verdere stappen om over te gaan tot realisatie van een zonnedak. Diverse bedrijfsdaken zijn zo voorzien van zonnepanelen. Vanwege het succes zijn voorbereidingen getroffen voor een vervolg.
Op het bedrijventerrein Laarberg is dit project uitgerold. Omdat de projectomvang niet goed aansloot bij de behoeften van de ondernemers is deze in afgeslankte vorm in uitvoering genomen.
Voor het realiseren van de doelstelling van de MKB-aanpak (bedrijven besparen op hun gas- en elektriciteitsverbruik) zijn diverse acties uitgevoerd. De belangrijkste middelen die hiervoor zijn ingezet zijn de DOE-scan en de MKB energiecheck Achterhoek. De oorspronkelijk looptijd van het project en de aantallen uit te voeren scans en checks zijn om meerdere redenen bijgesteld. De uitgevoerde besparingen naar aanleiding van de scans laten goede resultaten zien.
Voor de realisatie van zonneparken is in 2019 de eerste tender opengesteld. Naar aanleiding hiervan lopen er drie projecten waarvoor de procedures zijn opgestart en die moeten leiden tot realisatie in de komende jaren. Naast deze projecten wordt er verdere invulling gegeven aan de projecten uit de werkstroom “Grootschalige hernieuwbare energieopwekking”. Voor de realisatie van één of enkele windturbines worden vervolgstappen gezet. Voor het op grote schaal verbeteren van de isolatiegraad van 1000 woningen worden in samenwerking met het Agem energieloket acties uitgevoerd.
Voor grootschalige energieopwekking zijn voor drie zonneparken omgevingsvergunningen verleend en is de aanvraag voor een nieuw zonnepark in behandeling genomen.
Op basis van de uitkomsten van onderzoeken naar verschillende mogelijkheden is er voorgesorteerd op aansluiting bij het landelijke ontwikkelfonds van Energie Samen in plaats van de oprichting van een regionaal energiefonds. Het voorstel hiervoor zal begin 2022 behandeld worden.
De uitvoering van het beleid en het uitvoeringsprogramma loopt. De eerste tender voor zonneparken > 2 ha. is nog in uitvoering. Daarna vindt een evaluatie plaats. Het onderzoek naar mogelijkheden voor zonneparken op niet-landbouwgronden en zonnepanelen boven parkeerplaatsen is afgerond in 2021. In 2021 heeft een evaluatie plaatsgevonden voor het onderdeel 'zon op erven'.
Het onderzoek is afgerond in 2021.
De gemeente heeft een voorbeeldfunctie en gaat het eigen vastgoed verder verduurzamen.
Voor het gemeentelijk vastgoed worden op basis van de nota "Energiebeleid gemeentelijke vastgoed" de gebouwen verduurzaamd. Doelstelling is de bestaande gebouwen en de nieuwbouw in lijn te brengen met de gemeentelijke energiedoelstelling van energieneutraal. Het energieverbruik wordt hiervoor doorlopend gemonitord en op diverse gebouwen zijn zonnedaken gerealiseerd. Het energieverbruik gemeten op basis van m2 bruto-vloeropperlvlakte laat over de periode 2012 t/m 2019 een daling zien van bijna 52%.
In de periode tot 2028 zal alle nog conventionele openbare verlichting vervangen worden door LED. Tussen 2015 en 2020 is in alle projecten al LED toegepast. In 2020 is de uitvoering van het grootschalig verLEDden gestart met het eerste project. Eind 2022 zal ongeveer 35 % van het areaal verLED zijn.
Het energiebeleid gemeentelijk vastgoed is vastgesteld in 2019 en in uitvoering. In 2020 is het onderzoek naar de verduurzamingsmaatregelen voor het Stadhuis en het voormalig schoolgebouw aan de Frans Halsstraat 35 uitgevoerd en zijn de investeringskosten in beeld gebracht. Op 12 mei 2020 zijn de mogelijkheden voor verduurzaming aan de raad voorgelegd ter besluitvorming. De plannen rondom verduurzaming van het voormalige schoolgebouw aan de Frans Halsstraat 35 zijn in de afrondende fase. Omdat de bouwprijzen op dit moment erg hoog zijn, is er afgesproken om de ontwikkelingen van de BIR af te wachten. Hier zal het voormalige schoolgebouw ook op aangesloten worden.
Doorlopend worden laadpalen geplaatst in de gemeente Oost Gelre. Aanvragen voor laadpalen worden getoetst door het plaatsingsbeleid, wanneer de aanvraag hieraan voldoet wordt voorzien in een laadpaal. Er zijn nu 32 laadpalen (64 laadplekken) in de gemeente Oost Gelre op gemeentegrond.
Oost Gelre stimuleert ondernemers om duurzaam te ondernemen.
Duurzaam ondernemen wordt in verschillende hoedanigheden in contacten met ondernemers onder de aandacht gebracht. Zo loopt hiervoor een project op de Laarberg en is het duurzaam ondernemen in de vorm van een scan met adviesdiensten een product van Achterhoek Onderneemt Duurzaam. Daarnaast zijn onderdelen van duurzaam ondernemen vaste punten bij vergunningverlening van de ODA en bij haar toezichtstaak bij bedrijven.
De ODA voert planmatig EML-controles uit door daartoe opgeleide medewerkers. Deze controles zijn over meerdere jaren uitgesmeerd en worden afgestemd met AOD in verband met de overlap van activiteiten.
Bij de reguliere contacten met bedrijven wordt zowel bij vergunningverlening als ook bij het toezicht duurzaamheid standaard meegenomen. Hierbij worden ondernemers niet enkel gewezen op de wettelijke verplichtingen, maar worden zij ook geënthousiasmeerd om maatregelen te treffen bezien vanuit een bredere milieucontext.
In paragraaf 6.3 van het vigerende inkoopbeleid wordt aangegeven op welke wijze de gemeente haar inkopen zo duurzaam mogelijk uitvoert. Paragraaf 6.4 gaat specifiek over circulair inkopen. Paragraaf 6.5 gaat over innovatiegericht inkopen. De mate waarin innovatie, circulariteit en duurzaamheid gerealiseerd kunnen worden, is afhankelijk van de wijze waarop contracten zijn ingericht. Op die reden is in het afgelopen jaar een nieuwe contractvorm gekozen voor bijvoorbeeld het onderhoud van de mechanische riolering. Samen met de opdrachtnemer wordt nu in bouwteamverband gezocht naar mogelijkheden om de gemeentelijke doelstellingen binnen de kaders van par. 6.3 t/m 6.5 te realiseren. Dit is een vorm van co-creatie waarbij de opdrachtnemer nadrukkelijk de gelegenheid wordt gegeven zijn kennis van markt, materie en maatschappij in het ontwerpproces in te brengen. Een voorbeeld van circulair inkopen is de inkoop van refurbished bureaustoelen eind 2021 en begin 2022.
Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) voorziet in een integrale aanpak van wateroverlast, hittestress, droogte en overstromingen. Deze aanpak begint bij het uitvoeren van een stresstest. In de stresstesten wordt gekeken naar de kwetsbaarheid van zowel het stedelijk als landelijk gebied. Ze zijn gericht op de vier klimaataspecten: wateroverlast, overstromingen, droogte en hittestress en bekijken zowel hevige buien als langdurige neerslag. Speciale aandacht is er voor de kwetsbaarheid van vitale en kwetsbare functies, en ontwikkelingen die de kwetsbaarheid verergeren, zoals bodemdaling.
Het maken van afspraken met de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG) over de aanpak van calamiteiten is een continu proces. In 2021 is er gewerkt aan de doorontwikkeling van de regionale crisisorganisatie door kwaliteitscriteria op te stellen en te kijken naar expertteams voor bepaalde functies. Het bestuur van de VNOG heeft positief besloten over deze regionale ontwikkelingen. Op dit moment wordt volop gewerkt aan het implementeren van expertteams.
Het proces is in 2019 gestart met de ontwikkeling van de stresstesten. Daarvoor is, samen met de gemeenten Winterswijk en Aalten en het Waterschap Rijn en IJssel, een rijkssubsidie toegekend, Deze zijn afgerond.
De volgende te zetten stappen in het planproces wachten op het vinden van een nieuwe projectleider. Dit gaat leiden tot een bestuurlijk vastgesteld uitvoeringsprogramma. Hiermee kunnen we aanspraak gaan maken op de door het Rijk ter beschikking gestelde Impulsgelden. Voor Oost Gelre ligt hiervoor afgerond € 482.000 op de plank tot 2027.
| Exploitatie | Begroting 2021 | Realisatie 2021 | Restant 2021 | |
|---|---|---|---|---|
| Lasten | 18.341 | 17.123 | 1.218 | |
| Baten | -7.515 | -7.251 | -264 | |
| Onttrekkingen | -109 | -974 | 865 | |
| Stortingen | 3 | -435 | 438 | |
| Gerealiseerd resultaat | 10.714 | 9.333 | 1.381 | |
|
Taakveld |
Naam indicator |
Eenheid |
Bron |
Oost Gelre |
Gemeente grootte 25.000-50.000 inw |
Jaar |
|
Verkeer en vervoer |
Aantal verkeersongevallen met letsel |
% |
Bestand geRegistreerde Ongevallen in Nederland |
14,0% |
15,1% |
2020 |
|
Volksgezondheid en Milieu |
Totaal huishoudelijk afval |
kg/inwoner |
CBS |
479 |
533 |
2019 |
|
Volksgezondheid en Milieu |
Hernieuwbare elektriciteit |
% |
RWS |
10,8% |
17,6% |
2018 |
|
Volksgezondheid en Milieu |
Woningen met zonnepanelen |
% |
CBS |
21,9% |
20,1% |
2020 |
|
Vhrosv |
Gemiddelde WOZ waarde woningen |
duizend euro |
CBS |
246 |
290 |
2021 |
|
Vhrosv |
Nieuwbouw woningen |
aantal per 1.000 woningen |
Basisregistratie adressen en gebouwen |
7,7 |
8,6 |
2020 |
|
Vhrosv |
Demografische druk |
% |
CBS |
79,1% |
78,3% |
2021 |