Paragraaf 2: Verbonden partijen en participaties

Verbonden partijen zijn derde rechtspersonen waarmee Oost Gelre een bestuurlijke en financiële band heeft, zoals deelnemingen (vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Het is niet onze bedoeling te rapporteren over alle partijen waarmee een verbintenis bestaat. We beperken ons tot de partijen waarin wij een bestuurlijk en/of financieel belang hebben.

Wat voor ons de verbonden partijen vaak ingewikkeld maakt, is dat we zowel bestuurder als klant zijn. Bovendien zijn er vaak meerdere deelnemers aan de verbonden partij. Wij zijn dan niet de enige bestuurder en niet de enige klant en moeten dus onze bestuurlijke doelen en ‘klantwensen’ afstemmen met die van andere deelnemers. Dit alles maakt de aansturing van verbonden partijen complex. Centraal staat daarom de vraag hoe wij meer grip krijgen op het beleid, de financiën en het product van onze Wet gemeenschappelijke regelingen verbanden (Wgr).

De sturing op en verantwoording van verbonden partijen versterken we door:

• De planning- en control-cyclus van gemeenten en WGR-verband beter op elkaar af te stemmen’; het gaat daarbij om afstemmen van de onderlinge informatievoorziening via begroting, tussentijdse rapportages en jaarrekening;
• De overlegstructuren tussen gemeenten en WGR-verband verder te optimaliseren;
• Meer invloed uit te oefenen aan de voorkant van het beleidsproces; meedenken over visie, ambities en de vertaling daarvan naar kaders is effectiever dan achteraf uitkomsten toetsen;
• De begrotingsrichtlijnen tussen deelnemende gemeenten onderling af te stemmen en eenduidig te communiceren naar de verbonden partijen.

In de zienswijze van de raad op de begroting van verbonden partijen passen we een vereenvoudigde variant van de “Achterhoekse indexering normering” toe. Deze norm gaat uit van de prijsontwikkeling van het bruto binnenlands product BBP. Deze prijsontwikkeling wordt ook gebruikt bij de basisindexering van het gemeentefonds. 

Verbonden partijen met bijzondere ontwikkelingen

De volgende verbonden partijen kennen ontwikkelingen die belangrijk zijn.

De VNOG bestaat uit 22 gemeenten. Het bestuur van de VNOG, het Algemeen Bestuur, bestaat uit de 22 burgemeesters van de gemeenten.

De VNOG zal in 2023 in ieder geval haar wettelijke taken gaan uitvoeren: rampenbestrijding, brandweerzorg, risico- en crisisbeheersing, bevolkingszorg en geneeskundige hulpverlening. En de VNOG zal alle voorbereidende en administratieve taken die daarbij horen doen. Daarbij zal de VNOG, indachtig haar missie (“Samen werken aan veiligheid”), de samenwerking met de vele partners opzoeken.

De VNOG werkt in 2023 ook verder aan de Toekomstvisie en bijbehorende Opdrachten die in 2020 zijn vastgesteld en in 2026 moeten zijn uitgevoerd en geborgd. Centraal in de Toekomstvisie staan de Opgaven van de VNOG, die de VNOG uitvoert als antwoord op de vragen die de samenleving aan haar stelt. Deze Opgaven zijn:

1. Het voorkomen, beperken en bestrijden van incidenten, rampen en crises (maatschappelijke
   opdracht)
2. Zelfredzaam & risicobewust
3. Vakbekwaam & deskundig
4. Sterke informatiepositie
5. Een gezonde financiële basis en betrokken medewerkers (randvoorwaarde)

De coronacrisis heeft op 2020 en 2021 een groot effect gehad op zowel de reguliere taken van de VNOG, als op de uitvoering van de Toekomstvisie. De gevolgen hiervan lopen over naar 2022 en verder. Veel reguliere activiteiten moesten vanwege de maatregelen worden uitgesteld of op een alternatieve manier worden ingevuld; er zijn achterstanden ontstaan. De inhaalslag is ingezet in 2022 en al naar gelang 2022 een ‘normaal’ jaar wordt, kunnen achterstanden verder worden ingelopen.

Dit geldt ook voor de uitvoering van de Toekomstvisie. Ondanks corona is het gelukt om in 2020 en 2021 Opdrachten van de Toekomstvisie uit te voeren, maar er zijn ook vertragingen ontstaan. De verwachting is dat de meeste achterstanden kunnen worden ingehaald en in 2026 alle Opdrachten zijn afgerond, afhankelijk van de ontwikkelingen in de wereld. Belangrijke thema’s voor 2023 vormen:

• Verdere doorontwikkeling van de crisisorganisatie n.a.v. evaluaties bijvoorbeeld omtrent de coronacrisis;
• Voldoen aan veranderende wetgeving en goede aansluiting daarop (bijvoorbeeld Omgevingswet, inrichting vrijwillig brandweerbestel, Wet gemeenschappelijke regelingen, evaluatie Wet veiligheidsregio’s);
• De verdere uitrol van het programma Zelfredzaam & Risicobewust;
• Het uitvoeren van de, als gevolg van de wereldmarktsituatie, bijgestelde planningen voor de aanschaf van materieel en materiaal, opdat het eindbeeld van de Toekomstvisie in 2026 wordt gehaald;
• Innovatie: verder onderzoeken, uittesten en invoeren van nieuwe innovatieve mogelijkheden, ter
  ondersteuning van de uitvoering van onze Opgaven (zie hoofdstuk 3 bij de respectievelijke programma’s en paragraaf 5.5.);
• Blijvende aandacht voor veiligheidsvraagstukken omtrent informatie, gegevensbeheer en privacy om zo te voldoen aan wettelijke vereisten en verder door te groeien naar een hoger volwassenheidsniveau op dit terrein;
• Het steeds doorontwikkelen van het eigen personeel, zowel repressief als ondersteunend, qua kennis en vaardigheden, opdat de VNOG de vragen van de samenleving blijvend kan beantwoorden en duurzame  inzetbaarheid, met oog voor vitaliteit voor medewerkers, wordt gerealiseerd;
• Het verder versterken van de verbinding met de deelnemende gemeenten (als dragers van de organisatie) en andere stakeholders;
• Meer samenwerking en verbinding met partners, dichtbij, maar ook verder weg (regionaal, interregionaal, landelijk, internationaal);
• Verdere stappen zetten op het gebied van duurzaamheid en energietransitie;
• Uitvoeren van de huisvestingstaken conform de demarcatie-afspraken in de kazernes, mits hiertoe in 2022 besloten;
• Het verlaten van het kantoor aan de Europaweg en borgen van de hoofdkantoorfunctie;
• Het behalen van de financiële doelstellingen, zoals vastgelegd in de Toekomstvisie;
• Het goed afronden van de vorming van de nieuwe meldkamer en het centrale werkgeverschap dat de VNOG hiervoor zal gaan vervullen.

Risico's
Repressieve huisvesting (brandweerkazernes): de brandweerkazernes zijn in eigendom van ons als gemeente. Op dit moment zijn er definitieve afspraken gemaakt over de demarcatie en heeft het college de regeling demarcatie vastgesteld.  De voorgestelde begrotingswijziging 2023 laat een enorme stijging van de beheer- en onderhoudskosten zien voor de brandweerkazernes in Oost Gelre. Indien het AB van de VNOG met de begrotingswijziging 2023 instemt, dan leidt dit tot een kostenstijging van +/- € 75.000. 
Door onder andere de coronacrisis en de oorlog in oekraine is er een schaarste aan grondstoffen en gelden er sterke prijsstijgingen van het (brandweer)materieel. Dit geldt onder andere voor de aanschaf en uitrol  van de nieuwe blusvoertuigen. De hogere prijzen en langere leveringstermijnen van brandweermaterieel en –materialen kan leiden tot stijgende kapitaallasten en over vier à vijf jaar kan dit leiden tot een stijging van de gemeentelijke bijdrage.
Op dit moment is de Covid-19 crisis in een rustig vaarwater. De vraag is of in 2023 de Covid crisis opnieuw gaat oplaaien. Indien dat het geval is dan wordt het risico gelopen dat de reguliere taken van de VNOG, in mindere mate, kunnen worden uitgevoerd. Op dit moment is de impact hiervan niet in te schatten. Ook kan hierdoor de uitvoering van de opdrachten uit de Toekomstvisie vertraging oplopen. 

Tot slot is een overzicht van alle risico's opgenomen in de programmabegroting 20223- 2026 van de VNOG.

Per 1 januari 2022 kennen we een nieuwe werkleerbedrijf, genaamd Fijnder. Het betreft hier een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. De taken van Werkbaan Oost (SW) en SDOA _Participatiewet) worden nu door 1 organisatie uitgevoerd. Dit bevorderd de doorgaande lijn (ontschotting) van arbeidsmatige dagbesteding naar regulier werk. 

Voor 2023 heeft het Dagelijks Bestuur van Fijnder de volgende speerpunten meegegeven:

1. Duidelijke informatievoorziening

Passend bij doelstelling zoals geformuleerd in de begroting worden betuur en raden in de positie gebracht om hun rol op een juiste wijze te vervullen.

2. Proactieve samenwerking

Fijnder werkt onder andere nauw samen met de lokale teams, ketenpartners, zoals Uwv ROZ, onderwijsinstellingen, RMC en andere gemeenten. Daarbij wordt actief bijgedragen een de ontwikkelingen van lokale en landelijke initiatieven. 

3. Werken vanuit de bedoeling

Bij het werken vanuit de bedoeling staat de inwoner centraal. De basis voor het werken vanuit de bedoeling is vastgelegd in de verordening sociaal domein. Dit gedachtegoed krijgt blijvende aandacht vanuit de dienstverlening van Fijnder 

4. Ontwikkelen doorgaande ontwikkellijn en simpel switchen mogelijk te maken (inclusief arbeidsmatige dasbesteding) 

Fijnder biedt een doorlopende ontwikkellijn van arbeidsmatige dagbesteding naar een baan bij en reguliere werkgever. Hiervoor is een omgeving beschikbaar waarin op allerlei verschillende manieren gewerkt kan worden aan het opdoend van werkervaring en ontwikkelmogelijkheden.

5. Doorontwikkelen van lokale initiatieven 

Voor een inwoner wordt de meest passende werkplek gezocht. Dit geschiedt bij voorkeur zo lokaal als mogelijk. Aan de werkgever wordt passende ondersteuning geboden om deze werkplekken te realiseren

Het werkleerbedrijf voert ook de minimaregelingen en de bijzondere bijstand uit. Hier is de ontwikkeling ingezet om veel meer te kijken naar de hele leefsituatie van een aanvrager in plaats van de beoordeling of iemand recht heeft op een voorziening. 

De SON is een samenwerkingsverband van 22 gemeenten in de Achterhoek en Twente. De SON beschikt over kennis en ervaring als financieel schulddienstverlener en verstrekker van sociale kredieten. In samenwerking met de ketenpartners werkt SON aan een oorzaakgerichte oplossing. Met oog voor het geheel en het besef dat schulden nooit alleen komen. 
SON werkt interdisciplinair en is geografisch ingedeeld in een vijftal gebiedsteams (waaronder Gebiedsteam Achterhoek). Elk gebiedsteam bestaat uit een klantmanager, budgetconsulent, schuldregelaar, allround consulent en een administratief ondersteuner. Doel: de klanten maximaal faciliteren door middel van een integrale aanpak, discipline overstijgend. 

Vanuit de gemeentelijke uitdagingen en wensen zijn   de contouren van de nieuwe strategie verkend, verrijkt en getoetst. In de verbinding van de gemeentelijke regie met excellente regionale expertise zit de essentie voor de doorontwikkeling van de dienstverlening. Dit vraagt een adaptieve samenwerking tussen gemeenten en Stadsbank waarbij de menselijke maat en vertrouwen voorop staat. Ook willen de Stadsbank het partnerschap met gemeenten en het accountmanagement vanuit de Stadsbank verder vorm en inhoud gaan geven. Om zo nog beter en pro-actiever aan te sluiten op wensen van de gemeenten, maar ook om de
expertise over de uitvoeringspraktijk voor gemeenten ter beschikking te stellen. In sociale of wijkteams, in projecten of ter onderbouwing van nieuwe beleidsinitiatieven.

In 2022 werken we aan de contouren van een nieuw financieel model, dat hier vanzelfsprekend op aansluit. Belangrijk om te melden is ook dat  de reguliere P&C cyclus en de producten als begroting en jaarrekening (start bij primaire begroting) qua opzet, structuur en informatie(gehalte) worden gemoderniseerd. Het informatiegehalte wordt vergroot, meer inhoudelijke toelichting en analyse bieden en het prettiger leesbaar maken. Op basis van een verscherpte koers en vernieuwd financieel model wordt ook gekeken naar de effectindicatoren. Ook daar moet vernieuwing en aanscherping plaatsvinden. De dienstverlening van de Stadsbank zal door bovenstaande ontwikkelingen in de aanloop naar 2023 worden beïnvloed. Een eventuele impact hiervan zal worden meegenomen vanaf de Primaire begroting 2023, die in het najaar van 2022 wordt opgesteld.

Regio Achterhoek is een gemeenschappelijke regeling van 7 Achterhoekse gemeenten die op verschillende terreinen samenwerken om gezamenlijk regionale opgaven te realiseren. Sinds 2018 nemen ook ondernemers en maatschappelijke organisaties deel aan de samenwerking en vormen daarmee samen met de gemeenten de Achterhoek Ambassadeurs. Alle partijen zijn vertegenwoordigd aan Thematafels en in de Achterhoek Board. De controlerende en visievormende taak wordt uitgevoerd door de Achterhoek Raad met daarin gemeenteraadsleden uit de deelnemende gemeenten. Regio Achterhoek voert de regie op de algehele samenwerking en heeft vooral een faciliterende en adviserende rol richting de Achterhoek Board, de Thematafels en de Achterhoek Raad. Tevens richt Regio Achterhoek zich op het uitvoeren van de regionale lobby, regiomarketing en het subsidies.

Centraal in de regionale samenwerking staat de Achterhoek Visie 2030. In de visie wordt de ambitie van de Achterhoek verwoord om in 2030 te excelleren als gezonde, schone, leefbare, gekwalificeerde, productieve en bereikbare regio. De visie draagt integraal, beleidsterrein- en gemeentegrensoverstijgend bij aan de beleidsdoelstellingen van Oost Gelre. Tevens heeft ze bijgedragen aan de totstandkoming van de Regio Deal Achterhoek, oftewel de stimuleringsimpuls van Rijk met de regio van € 40 miljoen die gericht was op het realiseren van ambities en opgaven op het gebied van demografie, economie, duurzaamheid en ruimte. Mede gelet op het aflopen van de Regio Deal in 2022 en de regionale inzet om te komen tot een nieuwe regio deal met het Rijk, wordt de Achterhoek Visie 2030 in 2022 herijkt.

Net als de jaren daarvoor zullen er ook in 2023 tal van projecten starten die bijdragen aan het realiseren van de (dan herijkte) Achterhoek Visie 2030. Daarnaast zal in 2023 duidelijk worden of de regio ook voor een volgende periode een Regio Deal kan sluiten met het Rijk. Wat betreft de overeenkomst met het Rijk die liep tot en met 2022 was van de toegezegde cofinanciering door de gemeente Oost Gelre ad € 542.647 in mei 2022 in totaal € 414.614 ingezet voor projecten.

De afvalinzameling door de ROVA, met het systeem van het omgekeerd inzamelen, levert aanhoudend een goed beeld op ten aanzien van de afvalscheiding als ook de klanttevredenheid. Hoewel de landelijke doelstellingen voor 2020 afvalscheiding al lange tijd ruimschoots zijn behaald wordt doorlopend ingestoken op een goed scheidingsgedrag. Zo heeft het project #Terugwinnaars intensief met  algemene informatievoorziening, voorlichting en controles gewerkt aan een kwaliteitsslag teweeg gebracht. Project #Terugwinnaars is een opstart geweest voor de komende jaren waarbij het doel is om naar de landelijke doelstelling van 2025 toe te werken qua scheidingspercentage. 

Naast de afvalinzameling verzorgt de ROVA sinds 1 januari 2020 de  taken behorend bij de uitvoering Beheer Buitenruimte in de gemeente. Belangrijke doelstelling is dat we financieel de komende jaren het groenonderhoud passend proberen te houden binnen de begroting. Dat is na/met de taakstelling van 300K een uitdaging, maar we blijven ons inzetten om financieel rond het begrote bedrag te blijven. Knelpunt voor de komende jaren is de gevolgschade aan beplanting/bomen als gevolg van de droge jaren en droge perioden die nog gaan komen. Een ander knelpunt is de beheersing van invasieve exoten, die ook langzaam toenemen en waar we de komende jaren op in dienen te spelen. Beide knelpunten kunnen financieel nadelige gevolgen hebben voor de begroting.

De coronacrisis heeft het werk van de ODA behoorlijk beïnvloed. Een groot deel van het takenpakket wat de ODA namens de gemeente uitvoert is het toezicht en handhaving. Tijdelijk is de aandacht meer gericht geweest op de "kleinere" controles, zoals op de stoppersregeling en gevelcontroles. De grotere integrale controles zijn daardoor minder uitgevoerd.  Ondanks de coronacrisis was er een toename bij de vergunningverlening en de specialismen. Voor de invoering van de Omgevingswet is veel voorbereidend werk verricht en heeft de ODA gezorgd voor het organiseren van workshops.  Naast haar primaire VTH taken vervult de ODA hierin een belangrijke rol.

 

De Agem levert duurzame energie aan particulieren en bedrijven. Met AGE bv, onderdeel van de AGEM, wordt duurzame energie geleverd aan de gemeente. Naast leverancier is de Agem vaak partner bij kleine en grote duurzame energie opwekprojecten. De Agem verbindt daarvoor initiatiefnemers, afnemers, deelnemers en beleidsmakers met elkaar.  Verschillende doelgroepen kunnen bij de Agem terecht voor kennis en onafhankelijk advies op het gebied van verduurzamen. Het Agem energieloket vervult een belangrijke rol bij het ondersteunen en ontzorgen van particulieren bij energiebesparing en/of duurzame energieopwekking. Daarvoor initieert zij onder andere grootschalige collectieve acties. 

 

Dimpact is de Coöperatieve vereniging van, voor en door gemeenten. Dimpact helpt ons om de digitale dienstverlening verder te ontwikkelen. De leden zijn de eigenaar van de coöperatie en sturen de ontwikkelingen aan. De digitale innovatie van dienstverlening aan inwoners en bedrijven moet versneld worden, en dat kunnen we niet alleen.  Samen staan we voor dezelfde uitdagingen en ambities.  Daarom ligt samen organiseren voor de hand. Sinds 2006 zijn wij lid van de vereniging Dimpact. Ook is Dimpact de partij die voor ons (40 gemeenten, 3 miljoen inwoners) landelijke ontwikkelingen probeert te vertalen naar een stuk digitale informatievoorziening en bedrijfsvoering. Verder vertegenwoordigt Dimpact ons in overleggen (bijv. VNG en VNG Realisatie), waarin landelijke afspraken gemaakt worden over het realiseren en invoeren van ontwikkelingen. Te denken valt hierbij aan de informatiehuishouding rond de Omgevingswet, invoering zaakgericht werken, informatiebeveiliging. Ook organiseren zij de samenwerkingsprocessen voor collectieve vraagbundeling, collectieve aanbesteding en collectief contractmanagement ten behoeve van doorontwikkeling en beheer van ICT-diensten. Dit resulteert voor de leden in een gezamenlijk verworven portfolio.

Het ECAL beheert, maakt archiveren toegankelijk en stelt archieven beschikbaar van de deelnemende overheidslichamen overeenkomstig de Archiefwet. Daarnaast zorgt het ECAL voor het in stand houden en bevorderen van het cultureel erfgoed in het gebied van de Achterhoek en de Liemers in de ruimste zin van het woord. Sinds 2019 gebeurt dit ook voor digitale archiefbescheiden met het e-Depot.

GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten die de gezondheid van alle inwoners bewaakt, beschermt en bevordert. Alle deelnemende gemeenten aan deze gemeenschappelijke regeling nemen de basisproducten van de GGD af die betrekking hebben op de Publieke gezondheid. Deze taken liggen vast en worden omschreven in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Met uitzondering van de gemeente Apeldoorn nemen de overige 21 gemeenten ook de taken af die betrekking hebben op de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 4-18 jaar. De gemeenten bekostigen de basisproducten voor de publieke gezondheidszorg en voor de JGZ op basis van bijdragen per inwoner aan de GGD. Daarnaast biedt de GGD aan diverse partijen op contractbasis andere producten aan.

De Bestuursagenda 2019 - 2023 is bedoeld als kader voor de komende jaren en gaat uit van de volgende vier prioriteiten:
1. NOG Gezondere jeugd
2. NOG Gezondere leefomgeving
3. NOG Gezonder oud worden
4. NOG Gezondere leefstijl

COVID-19
De GGD Noord- en Oost Gelderland levert al een geruime tijd een grote inspanning in de bestrijding van het coronavirus. De GGD is onder andere actief op het gebied van het testen, bron- en contactonderzoek, advisering en het vaccineren. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vergoedt de extra kosten die de GGD maakt voor de aanpak en bestrijding van COVID-19. Dit geldt ook voor de kosten voor het inhalen van niet-uitgevoerde werkzaamheden en omzetderving.

In ontwikkeling is een volgende fase van het terrein. Het beschikbare areaal is vrijwel volledig verkocht of in optie gegeven. Een bestemmingsplanprocedure is in voorbereiding. Door de stikstofproblematiek is de bestemmingsplanprocedure voorlopig ”on hold” gezet. Inmiddels is door de raad een beleidskader vastgesteld. Bij nieuwe bedrijfsvestigingen zal op basis van dit kader nu steeds maatwerk geleverd gaan worden om te voorkomen dat bedrijven op slot gaan. Het opstellen van het Regionale Programma Werklocaties (RPW) is afgerond.  Inmiddels is de vraag naar kavels nog meer aangetrokken waardoor verdere uitbreiding van De Laarberg nodig is.

Voor de nadere uitwerking van de paragraaf verbonden partijen verwijzen wij u naar de bijlage.