Financiële programmabegroting 2023

In deze paragraaf geven we op hoofdlijnen de afwijkingen tussen de Programmabegroting 2023 en  Programmabegroting 2022 weer.

Bedragen x € 1.000

Wat u in bovenstaande tabel kunt herleiden, is het structurele begrotingsresultaat voor 2023. In dit begrotingsresultaat is rekening gehouden met de verwachte inflatie voor 2023. Deze is begroot op de post onvoorzien, gezien de onzekerheden die spelen op dit moment. In de mutaties van de begroting 2022 is de begrotingswijziging in het kader van de bestuursrapportage meegenomen. De verwachte effecten voor coronacrisis en oorlog in Oekraïne in 2023 zijn niet in de tabel opgenomen. 

Onderstaande vergelijking is gebaseerd op het structurele begrotingsresultaat 2023 en 2022.

De Programmabegroting 2022, inclusief wijzigingen                                                                                   €  3.564.000
De Programmabegroting 2023 bestaand beleid                                                                                              €      701.000

T.o.v. 2022 is sprake van een verslechtering van het structurele resultaat met                             € 2.863.000

De grote afwijkingen ten opzichte van de programmabegroting 2022 vloeien in het bijzonder voort uit incidentele bij- en aframingen in de begroting 2022. Deze zijn onder andere het gevolg van het vooruitschuiven van werkzaamheden, als gevolg van de inflatie en personele krapte.

De voorstellen voor nieuw beleid worden onderverdeeld in autonome ontwikkelingen (c.q. reeds genomen besluiten) en nieuw beleid. Beide leiden tot het volgende beslag op middelen. In bijlage 3 vindt u de uitwerking van de voorstellen van nieuw beleid per programma.

Investeringsniveau (x € 1.000)

Budgettaire lasten (x € 1.000)

Belangrijke items zijn onder andere onderwijshuisvesting Groenlo, zorg en participatie in het bijzonder gericht op samenwerking, preventie en langer zelfstandig thuis wonen, andere versterking sociaal team, sportbeleid, cultuurbeleid, vervanging firewalls, leaderprojecten en verduurzaming rioolbeheer.

Op basis van de Programmabegroting 2023, voorstellen van nieuw beleid (besluit en noodzakelijk) en het dekkingsplan ontstaat het volgende financiële beeld voor het jaar 2023 (x € 1.000).

In het voordelige begrotingsresultaat 2023 is rekening gehouden met:

- Een inflatie van circa € 1 miljoen op de gehele begroting. Deze is opgenomen in de post onvoorzien, omdat het op dit moment erg onduidelijk is, welke posten het hardst worden getroffen door de hoge inflatie. Gedurende 2023 zal daarom dit bedrag ingezet worden op de taakvelden/programma's waar dit nodig is.

- De ozb en leges zijn met 2% verhoogd. Dit percentage is voorgaande jaren gehanteerd als inflatiecorrectie. Gezien de hoge inflatie op dit moment en de onduidelijkheden voor de toekomst wordt voorgesteld de trendmatige verhoging op 2% te zetten om daarmee de burgers en bedrijven niet zwaarder te belasten gezien de hoge kosten waarmee elke burger en bedrijf reeds wordt geconfronteerd.

- Alle lopende kredieten zijn in 2022 beoordeeld met de bestuursrapportage. Hieruit kwam naar voren dat enkele grote projecten pas over enkele jaren gaan lopen. De kapitaallasten van deze kredieten zijn daarom voor 2023 gecorrigeerd.

Het overzicht van de incidentele baten en lasten biedt inzicht welke incidentele lasten deel uitmaken van de totale baten en lasten (x € 1.000).

Onderstaand overzicht geeft u inzicht in de structurele mutaties van de reserves. De belangrijkste mutatie betreft de bespaarde rente (x € 1.000).

In de Meerjarenbegroting hanteren wij de volgende uitgangspunten:

Ontwikkeling prijsstijgingen en loonkosten

In de Meerjarenbegroting houden wij rekening met constante prijzen. We houden dus geen rekening met inflatie en loonsomontwikkeling.  Voor de loonkostenaanpassing gaan we uit van 1,9% in 2023.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds

- Zoals gebruikelijk is de meicirculaire gehanteerd voor de berekening van de algemene uitkering voor de programmabegroting. Een belangrijke ontwikkeling hierbij is dat het rijk door de positieve bijstellingen op de rijksbegroting voor prijsontwikkelingen het accres stijgt. Als gevolg van de stijging van het accres loopt de omvang van de algemene uitkering landelijk op van 
€ 1 miljard in 2022 naar € 4,5 miljard in 2025. Conform de normeringsmethodiek is de algemene uitkering gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksbegroting. Opgemerkt zij dat de stijging van de rijksuitgaven voor defensie (als gevolg van de oorlog in Oekraïne) niet meetellen in de zogenoemde accresrelevante uitgaven en dus geen effect hebben op de algemene uitkering.
- Wijziging van de normeringsmethodiek: In het coalitieakkoord van het kabinet is vanaf 2026 het accres vastgezet op een plus van € 1 miljard boven op de stand van de Miljoenennota 2022. Het effect voor de gemeenten is dat de algemene uitkering in 2026 daalt met ruim € 2,4 miljard ten opzichte van 2025. Hiermee legt het kabinet een gigantische opdracht bij de gemeenten om financieel het hoofd boven water te houden.
- Jeugdzorg:  In het rijks coalitieakkoord is een extra besparing in het jeugddomein opgenomen met een omvang van € 100 miljoen in 2024, oplopend naar € 500 miljoen in 2025 en 2026, en structureel € 511 miljoen vanaf 2027. Het kabinet heeft besloten dat deze besparing een Rijksverantwoordelijkheid is. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd worden door middel van de invoering van een eigen bijdrage. Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang.
- Nieuwe verdeling gemeentefonds per 2023: De afgelopen jaren heeft het ministerie samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), gemeenten en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) gewerkt aan de nieuwe verdeling van het gemeentefonds. Op 6 april jl. zijn de Tweede Kamer en gemeenten door de fondsbeheerders geïnformeerd over de invoering van de nieuwe verdeling per 1 januari 2023. Voor de gemeente Oost Gelre is sprake van een lichte verbetering van € 15,49 per inwoner. Gelet op het groeipad, hierbij wordt middels 2 stappen het bedrag verhoogd. Dit betekent voor 2023 een verhoging van circa € 230.000 en vervolgens voor 2024 circa € 460.000.
- Opschalingskorting: Het kabinet heeft besloten deze kabinetsperiode voor zowel gemeenten als provincies de oploop van de opschalingskorting te schrappen voor de periode 2022 tot en met 2025. Echter voor 2026 en 2027 is de opschalingskorting wederom opgenomen. Landelijk gaat het hierbij om een bedrag van € 675 miljoen.
- Volkshuisvesting en Woningbouwimpuls: In het rijks coalitieakkoord zijn middelen voor de woningbouwimpuls (10 x € 100 miljoen) en voor de volkshuisvesting (4 x € 150 miljoen) opgenomen. Deze middelen worden voor de jaren 2023 tot en met 2025 onttrokken aan het voor die jaren gereserveerde accres. Met andere woorden de gemeenten worden gekort op de algemene uitkering voor de stimulering van woningbouw / volkshuisvesting om vervolgens een aanvraag te moeten doen voor beide onderdelen.

Belastingdruk

Wij houden vanaf 2023 rekening met een jaarlijkse trendmatige verhoging van 2% voor de onroerendezaakbelasting (OZB) ad € 135.000. Er wordt geen extra verhoging voorgesteld. 

Jaren 2024-2026

Voor de jaren 2024-2026 wordt gewerkt met constante prijzen.

Doorrekening van het meerjarenperspectief leidt tot het volgende financieel overzicht (x € 1.000).

Hierna volgt een opsomming van de stand van de eigen financieringsmiddelen per 1 januari 2022 en 1 januari 2023. Hierbij maken we onderscheid tussen algemene reserves, bestemmingsreserves en voorzieningen (x € 1.000).

Naast een structureel sluitende Meerjarenbegroting is het voor de robuustheid van de gemeentelijke financiële positie noodzakelijk dat we over een vrij besteedbare reserve beschikken. Die moet minimaal gelijk zijn aan de uitgangspunten in de nota risicomanagement en het financieel weerstandsvermogen. De minimaal benodigde weerstandscapaciteit € 2,5 miljoen. Voor zowel 2022 als 2023 is de algemene reserve vrij besteedbaar ruim boven de grens. 

Op basis van de voorstellen kennen de reservepositie en de weerstandsnorm de volgende ontwikkeling (x € 1.000):

Ontwikkeling algemene uitkering

De ontwikkelingen in het sociaal domein dwingen ons om hiervoor een taakstelling op te nemen. Wij hebben de voorlopige effecten van de meicirculaire in het meerjarenperspectief meegenomen (x € 1.000).