Financiële programmabegroting 2025

In deze paragraaf geven we op hoofdlijnen de afwijkingen tussen de Programmabegroting 2025 en  Programmabegroting 2024 weer.

Bedragen x € 1.000

Wat u in bovenstaande tabel kunt herleiden, is het structurele begrotingsresultaat voor 2025. In dit begrotingsresultaat is rekening gehouden met de verwachte inflatie voor 2025.   

Onderstaande vergelijking is gebaseerd op het structurele begrotingsresultaat 2025 en 2024.

De Programmabegroting 2024, inclusief wijzigingen                                                                                   €  611.000
De Programmabegroting 2025 bestaand beleid                                                                                              €  2.090.000

T.o.v. 2024 is sprake van een verbetering van het structurele resultaat met                                  €  1.479.000

De afwijkingen ten opzichte van de programmabegroting 2024 vloeien voort uit het nieuw beleid 2024 en de wijzigingen van de bestuursrapportage. 

De voorstellen voor nieuw beleid worden onderverdeeld in voorstellen die reeds met de kadernota aan u zijn voorgelegd en nieuw beleid. Beide leiden tot het volgende beslag op middelen. In bijlage 3 vindt u de uitwerking van de voorstellen van nieuw beleid per programma.

Investeringsniveau (x € 1.000)

Budgettaire lasten (x € 1.000)

Belangrijke items zijn onder andere onderwijshuisvesting Groenlo, reconstructies wegen, zorg en participatie in het bijzonder gericht op samenwerking, preventie en schuldhulpverlening, sportbeleid, cultuurbeleid, bedrijventerreinen, en optimaliseren bedrijfsvoering.

Op basis van de Programmabegroting 2025, voorstellen van nieuw beleid (besluit en noodzakelijk) en het dekkingsplan ontstaat het volgende financiële beeld voor het jaar 2025 (x € 1.000).

Ten opzichte van de kadernota is het financieel rooskleuriger. Dit wordt veroorzaakt door de gunstige bijstelling van het gemeentefonds voor 2025 en de lucht die uit de begroting is gehaald. Echter vanaf 2026 zijn er nog steeds diverse onzekerheden over de hoogte van het gemeentefonds. Dit leidt ertoe dat het begrotingsresultaat voor 2026 negatief is op basis van huidige gegevens. 

Bestemmingsreserve investeringsfonds grote werken

Gezien de grote investeringswerken die de komende jaren op de planning staan, wordt voorgesteld € 1.500.000 van het te verwachten begrotingsresultaat 2025 te reserveren in een nieuw te vormen bestemmingsreserve investeringsfonds grote werken.

De incidentele baten en lasten in bestaand beleid zijn gering.

Onderstaand overzicht geeft u inzicht in de structurele mutaties van de reserves. De belangrijkste mutatie betreft de bespaarde rente (x € 1.000).

Overeenkomstig de artikelen 20 en 22 van het BBV dient afzonderlijk aandacht te worden besteed aan de jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Alle bedoelde verplichtingen zijn in de exploitatiebegroting verwerkt. De arbeidskosten gerelateerde verplichtingen die niet jaarlijks terugkeren of niet van vergelijkbaar volume zijn, betreft de onttrekkingen uit de pensioenvoorziening voormalig wethouders. De mutatie wordt jaarlijks bepaald en de hoogte van de voorziening is toereikend om aan de toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen.

De ontwikkeling van de financieringspositie is bepalend voor de toekomstige ontwikkeling van de omvang van de leningenportefeuille (het lange vreemd vermogen). Gedetailleerde informatie over financiering, treasury, leningenportefeuille etc. is opgenomen in de zogenaamde paragraaf financiering binnen deze programmabegroting. Tevens laat de geprognostiseerde balans de verwachte financieringsbehoefte zien de komende jaren.

Investeringen hebben als kenmerk dat zij duurzaam zijn. Een investering gaat meerdere jaren mee. Op het moment dat een investering plaatsvindt (aanschaf c.q. bouw van een object) worden de uitgaven gedaan. Deze uitgaven leiden echter niet direct tot lasten in de exploitatiebegroting. Toerekening van de kapitaallasten (afschrijving en rentekosten) vindt voor de eerste keer plaats in het jaar nadat een investering is opgeleverd. Het aantal jaren dat de kapitaallasten worden toegerekend is afhankelijk van het soort investering.

Met het vaststellen van deze programmabegroting autoriseert de raad de investeringen uit de jaarschijf 2025. In het onderdeel "voorstellen van nieuw beleid" zijn de totale investeringskredieten en  budgettaire lasten opgenomen per jaarschijf. In bijlage 1 zijn alle voorstellen van nieuw beleid voor de periode 2025-2028 opgenomen.

In de Meerjarenbegroting hanteren wij de volgende uitgangspunten:

Ontwikkeling prijsstijgingen en loonkosten

In de Meerjarenbegroting houden wij rekening met constante prijzen. We houden dus geen rekening met inflatie en loonsomontwikkeling.  In de begroting 2024 wordt voor aanvaard / bestaand beleid een algemene prijsontwikkeling van 2% gehanteerd. 
In de samenstelling van de begroting 2025 worden de salarissen van juni 2024, inclusief verhoging per 1 oktober 2024 met 1,25%, als uitgangspunt genomen. Tevens dienen de normale periodieke verhogingen, meegenomen te worden. Voor 2025 wordt vooralsnog een loonkostenontwikkeling verwacht van 1,25% ten opzichte van de salarissen van juni 2024. De CAO gemeenten loopt tot en met 31 maart 2025.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds

- Zoals gebruikelijk is de meicirculaire gehanteerd voor de berekening van de algemene uitkering voor de programmabegroting. De belangrijkste ontwikkelingen worden hieronder toegelicht.
- Wijziging van de normeringsmethodiek: Er is besloten om de nieuwe financieringssystematiek (bbp-systematiek) al vanaf dit jaar in te voeren, zodat de financiering stabieler wordt. Deze 
overgang heeft, met uitzondering van het jaar 2025, geen financiële gevolgen voor gemeenten en provincies. Het accres is vastgezet op een plus van € 1 miljard boven op de stand van de Miljoenennota 2022. Het effect voor de gemeenten is dat de algemene uitkering fors daalt. Hiermee legt het kabinet een gigantische opdracht bij de gemeenten om financieel het hoofd boven water te houden.
- Besparingsverlies Jeugd: Voor 2025 is er een incidentele bijdrage van € 500 miljoen van het rijk opgenomen in de algemene uitkering voor het niet realiseren van de beoogde besparing op jeugd door het rijk. In hoeverre de besparing in 2026 en volgende jaren wordt bereikt is onbekend. Er mag van worden uitgegaan dat de kosten jeugd als gevolg van landelijk beleid zullen dalen met € 500 miljoen en dat anders ook voor de volgende jaren de compensatie zal blijven plaatsvinden. Voor Oost Gelre betreft het een bedrag van circa € 880.000.
- BTW compensatiefonds: Op basis van de ruimte onder het plafond van het jaar 2023 van € 573 miljoen, hetgeen overeenkomt met ongeveer 19 punten van de uitkeringsfactor nemen wij in de begroting 2025 en volgende jaren een structurele stelpost op. De provinciaal toezichthouder heeft hier mee ingestemd. Voor Oost Gelre komt dit neer op een bedrag van circa € 700.000.
- Opschalingskorting: Het kabinet heeft besloten dat de opschalingskorting definitief geschrapt gaat worden.

Belastingdruk

Wij houden vanaf 2025 rekening met een jaarlijkse trendmatige verhoging van 2% voor de onroerendezaakbelasting (OZB) ad € 135.000. Er wordt geen extra verhoging voorgesteld. 

Jaren 2026-2028

Voor de jaren 2026-2028 wordt gewerkt met constante prijzen.

Doorrekening van het meerjarenperspectief leidt tot het volgende financieel overzicht (x € 1.000).

Hierna volgt een opsomming van de stand van de eigen financieringsmiddelen per 1 januari 2024 en 1 januari 2025. Hierbij maken we onderscheid tussen algemene reserves, bestemmingsreserves en voorzieningen (x € 1.000).

Naast een structureel sluitende Meerjarenbegroting is het voor de robuustheid van de gemeentelijke financiële positie noodzakelijk dat we over een vrij besteedbare reserve beschikken. Die moet minimaal gelijk zijn aan de uitgangspunten in de nota risicomanagement en het financieel weerstandsvermogen. De minimaal benodigde weerstandscapaciteit € 2,5 miljoen. Voor zowel 2024 als 2025 is de algemene reserve vrij besteedbaar ruim boven de grens. 

Op basis van de voorstellen kennen de reservepositie en de weerstandsnorm de volgende ontwikkeling  (per 31 december) (x € 1.000):

Ontwikkeling algemene uitkering

Wij hebben de voorlopige effecten van de meicirculaire in het meerjarenperspectief meegenomen (x € 1.000).

De algemene uitkering is voor alle jaren lager dan in 2025. Er is vanaf 2027 wel een lichte verbetering te zien ten opzichte van het jaar ervoor. De daling wordt veroorzaakt door de nieuwe financieringssystematiek.