Programma 4 - Dienstverlening

Onze samenleving vormt de basis van ons bestaansrecht. Het is onze verantwoordelijkheid om onze dienstverlening af te stemmen op de behoeften van zowel de buiten- als binnenwereld. Daarom zijn wij er voor al onze inwoners, ondernemers en partners die op ons als gemeentelijke organisatie rekenen. Dienstverlening draait om mensen en verbindt mensen. Met Hart voor Oost Gelre zorgen we ervoor dat we een brug slaan tussen de buitenwereld en de interne organisatie.

1.    Digitale dienstverlening en digitale transformatie en de noodzaak tot verbetering

Bij alle gemeenten in Nederland speelt digitale dienstverlening en de daarbij horende digitale transformatie, als gevolg van Europese en landelijke wetgeving, een steeds grotere rol. Zo ook in onze gemeente. Zonder structurele verbeteringen ontstaan knelpunten in de dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers,  zoals inefficiënte processen en beperkte toegankelijkheid. Ook lopen we het risico niet te voldoen aan wettelijke verplichtingen.
Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, is het noodzakelijk om bestaande systemen en kanalen slimmer te benutten, processen te optimaliseren en de gebruiksvriendelijkheid te verhogen. Het goed borgen en toegankelijk maken van deze informatie op onze digitale kanalen vereist goede ondersteuning zoals een informatiearchitect en een strategisch informatieadviseur. Door de vlucht naar voren op het gebied van digitale dienstverlening is het noodzakelijk om ook deze expertise in de organisatie te versterken. De inhoudelijke informatie voor onze inwoners en ondernemers wordt vanzelfsprekend geleverd door de specialisten van de vakafdelingen, ondersteund door specialisten online dienstverlening.
Digitale transformatie 
De digitale transformatie is hierin een essentiële factor. Door digitalisering en ICT op een slimme manier met elkaar te verbinden, versterken we de uitvoeringskracht van onze gemeente. De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en veranderende werkprocessen vereisen een toekomstbestendige aanpak, waarin de groei van digitale applicaties en processen beheersbaar blijft. Dit vraagt om afstemming, analyse en het vereenvoudigen van digitale processen, zodat onze diensten 24/7 toegankelijk zijn en blijven. Actieve betrokkenheid van onze inwoners en ondernemers en het delen van informatie dragen bij aan een efficiëntere en klantgerichte dienstverlening.
Wetgeving en digitale strategie
Bovenstaande wordt niet alleen ingegeven door onze ambities, maar (Europese) wetgeving dwingt ons ook maatregelen te nemen. Onze digitale strategie sluit aan bij de doelen van het Digital Decade-initiatief van de Europese Commissie. Dit programma richt zich op vier pijlers:
1.    Digitale vaardigheden verbeteren bij burgers en bedrijven.
2.    Digitalisering van bedrijven versnellen door innovatie en technologie.
3.    Duurzame digitale infrastructuren opbouwen, waaronder breedband en 5G.
4.    Digitalisering van overheidsdiensten bevorderen voor betere toegankelijkheid en transparantie.
De EU streeft ernaar om tegen 2030 een digitale samenleving te realiseren waarin technologie breed toegankelijk, veilig en inclusief is.
Dit betekent dat gemeenten als de onze efficiënter opereren, innovatieve technologieën zoals AI en cloud-oplossingen breder worden ingezet en digitale processen verder worden gestroomlijnd.
Cybersecurity en regelgeving
De toenemende digitalisering brengt ook strengere cyberwetgeving met zich mee. Wij zijn verplicht te voldoen aan nationale en Europese regelgeving op het gebied van gegevensbescherming en cybersecurity, zoals de NIS2-richtlijn en de AVG. Indien niet wordt voldaan aan deze regelgeving, kunnen aanzienlijke boetes worden opgelegd en kan reputatieschade ontstaan. Daarnaast kan inadequate beveiliging leiden tot datalekken en cyberaanvallen, wat niet alleen financiële gevolgen heeft, maar ook het vertrouwen van inwoners en ondernemers in de digitale overheid kan ondermijnen.
Goede informatiestructuren zijn essentieel
Het is daarom essentieel om ook te investeren in veilige en toekomstbestendige digitale infrastructuren en een adequate informatiearchitectuur.
De architectuur van onze informatie is voor de digitale transformatie essentieel. Hoe deze gestructureerd, beheerd en geoptimaliseerd wordt is cruciaal voor de informatiehuishouding binnen de gemeente. Dit draagt bij aan:
•    Efficiëntere en transparantere dienstverlening aan inwoners en bedrijven;
•    Betere samenwerking tussen afdelingen en ketenpartners;
•    Verbeterde naleving van wet- en regelgeving, zoals de Archiefwet en de Wet open overheid (Woo);
•    Versterking van de digitale weerbaarheid en gegevensbescherming; 
•    Effectieve implementatie van nieuwe technologische ontwikkelingen.
Om de kwaliteit, samenhang en veiligheid van onze informatievoorziening te waarborgen, is de inzet van een informatiearchitect essentieel. Deze kennis en kunde is op dit moment onvoldoende aanwezig.

2. Participatie: de sleutel tot sterk, inclusief en gedragen gemeentelijk beleid en besluiten!"

De wereld is veranderd. Daar waar een gemeente voorheen, vanuit gevoel, ervaring en een verordening, een participatietraject met inwoners en andere belanghebbenden kon aangaan, is voorbij. Onze inwoners zijn betrokken en mondiger worden en de verwachtingen over overheidsparticipatie zijn toegenomen. Dat participatie tot nu toe goed is verlopen, biedt geen garantie op succes in deze veranderde samenleving waarin ook onze gemeente onderhevig is.

Het is daarom belangrijk dat we op een gestructureerde en effectieve manier met onze inwoners (en andere belanghebbenden) communiceren en dat we het participatieproces zorgvuldig inrichten én alle processtappen goed vastleggen. Een participatieadviseur is bij veel gemeenten inmiddels een aanvullende discipline geworden én niet meer weg te denken uit de organisatie. 

Participatie draagt bij aan het onderlinge vertrouwen
Hoewel wij een goede relatie onderhouden met onze inwoners, zijn er ook inwoners die  een kloof ervaren tussen hen en de gemeente. Ze voelen zich onvoldoende gehoord en hebben het idee dat besluiten zonder hun inspraak worden genomen. Dit kan leiden tot frustratie, wantrouwen en zelfs afnemende betrokkenheid bij de gemeenschap. Een goed doorlopen participatietraject zorgt ervoor dat inwoners – bewust- actief worden betrokken bij beleid en besluitvorming, waardoor het vertrouwen in de overheid wordt hersteld en versterkt.

We nemen betere besluiten  door betrokken inwoners
De kennis en ervaring van onze inwoners zijn waardevol bij het maken van beleid en het nemen van beslissingen. Wanneer inwoners (en andere belanghebbenden) de kans krijgen om mee te denken, ontstaan er vaak innovatieve en goed doordachte oplossingen die beter aansluiten bij de behoeften van de gemeenschap. Een participatieadviseur faciliteert en structureert dit proces, zodat de gemeente optimaal profiteert van de inbreng van haar inwoners. Mooie voorbeelden hiervan zijn de N18, woningbouwplan Eefscheleres en de komst van nieuwkomers naar onze gemeente.

Intern is ook beweging nodig
Wij participeren natuurlijk al jaren met de samenleving, voornamelijk vanuit het fysieke domein en vanuit de Participatiewet. Participatie gaat echter over alle domeinen en vraagstukken en heeft ook betrekking op beleid. Daarnaast gaan onze inwoners steeds vaker gebruik maken van het Uitdaagrecht. Dat is nieuw voor veel gemeenten, ook voor Oost Gelre, en behoeft blijvende aandacht. Ook zal de gemeente hierin keuzes moeten maken: over welke thema’s kan de gemeente worden uitgedaagd? 
Dit betekent dat we een beweging moeten maken (gedragsverandering). Die beweging heeft tijd nodig en vereist continue aandacht bij bestuurders en medewerkers in de ambtelijke organisatie.
De inrichting van participatie in onze organisatie is het begin van de beweging die moet worden gemaakt. Participatie is daarmee niet klaar maar eigenlijk het begin. Het is namelijk een randvoorwaarde voor de beweging die moet worden gemaakt, zowel intern als extern.

Participatie versnelt!
Een van de uitdagingen voor gemeenten is het omgaan met weerstand tegen nieuwe plannen of beleid. Wanneer inwoners pas laat of onvolledig in het proces worden geïnformeerd of betrokken, leidt dit vaak tot frustratie en oppositie. Dit kan juridische procedures, vertragingen en extra kosten met zich meebrengen. Het is dus van belang dat inwoners tijdig en op de juiste manier worden betrokken, waardoor conflicten en weerstand aanzienlijk worden verminderd. 
Goed georganiseerde participatie bespaart juist tijd en geld. Door inwoners vroegtijdig te betrekken en hen serieus te nemen, worden plannen sneller en soepeler uitgevoerd. Participatie zorgt aan het begin van het proces wellicht voor een vertraging, maar zet verder in het proces een versnelling in gang.

Participatie draagt bij aan onze inclusieve samenleving

Participatie moet voor álle inwoners toegankelijk zijn, niet alleen voor degenen die het makkelijk vinden om hun stem te laten horen. Kwetsbare groepen, zoals ouderen, mensen met een beperking of inwoners die de taal niet goed beheersen, worden vaak over het hoofd gezien, evenals jongeren. We werken actief aan een zo’n inclusief mogelijk participatieproces, zodat iedereen een eerlijke kans krijgt om mee te praten en invloed uit te oefenen.

Bovenal: een breder perspectief op de gemeente 
Het belang van participatie reikt verder dan alleen ons gemeentelijk beleid. In een tijd waarin het vertrouwen in de politiek onder druk staat, is participatie een manier om de lokale democratie te versterken. Een goed doorlopen participatietraject draagt eraan bij dat bruggen gebouwd worden tussen inwoners en bestuur, maar ook tussen inwoners onderling. Hierdoor ontstaat er meer begrip, samenwerking en betrokkenheid. Wanneer onze inwoners ervaren dat hun mening daadwerkelijk wordt meegenomen in de besluitvorming, leidt dit tot een positievere houding ten opzichte van de gemeente. Zij voelen zich serieus genomen en gaan met een constructieve blik naar de lokale overheid kijken. Dit versterkt het imago van de gemeente als een betrouwbare, transparante en toegankelijke partner.

Oost Gelre staat er financieel gezond en stabiel voor, en we hebben de ambitie om dit zo te behouden. Dat is echter geen vanzelfsprekendheid. De onzekerheden van wijzigingen in het gemeentefonds kunnen een risico vormen voor onze financiële positie. Dat dwingt de gemeente om kritisch te blijven ten aanzien van bestaande en nieuwe plannen, van investeringen en om te onderzoeken waar er externe financieringsmogelijkheden zijn. Bezuinigingen zijn onwenselijk, maar kunnen niet geheel uitgesloten worden. We willen daarom transparant zijn in de plannen, duidelijk communiceren over de inkomsten en uitgaven, en zo een eerlijke overheid zijn richting onze inwoners en ondernemers.

• Gemeentewet
• Financiële verordeningen

We zijn transparant over de uitgaven en inkomsten van onze gemeente. Zowel voor bestuurders als voor onze inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen moet duidelijk zijn waar wij de gemeentelijke middelen aan besteden. Door gebruik te maken van bijvoorbeeld Pepperflow is online de voortgang van zowel de beleidsmatige als financiële ontwikkelingen te volgen.

We zijn terughoudend met de aankoop van grond en vastgoed. Aankoop vindt alleen uit strategische motieven plaats. Het beleid is voornamelijk gericht op het afstoten van grond en vastgoed.

De gemeente Oost Gelre gaat voor een veilige woon- en leefomgeving waar je prettig kunt wonen, werken en recreëren. Dit kan de gemeente niet alleen, veiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid. Samen met inwoners, ondernemers, (veiligheids)partners en maatschappelijke organisaties proberen we ongewenste situaties te voorkomen of pakken we dit aan door dit vroegtijdig te signaleren. Daarnaast krijgt ondermijning geen voet aan de grond in Oost Gelre door onder andere het creëren van een veilig buitengebied, industrieterreinen en recreatieparken, het weerbaar maken van inwoners, bedrijven en verenigingen en aanpakken van misstanden. Tot slot zorgen we ervoor dat we voorbereid zijn op crisissen en onverwachte gebeurtenissen zodat we niet verrast worden en onze inwoners, bedrijven en verenigingen op ons kunnen rekenen.   

• Integraal Veiligheidsplan Achterhoek Oost 2023 - 2026
• VTH-Beleidsplan 2023 - 2027 
• Damoclesbeleid
• Bibob-beleid
• Plan van aanpak Ondermijning
• Preventie- en handhavingsplan Alcohol- en Drugs
• Algemeen Plaatselijke Verordening
• Regionaal Crisesplan  

Alcohol- drugs

Zowel vanuit preventie als repressie zetten we in op (overmatig) drank- en drugsgebruik, voornamelijk door jongeren. Dit doen we door uitvoering te geven aan en het actualiseren van het horecaconvenant en preventie- en handhavingsplan alcohol en drugs. Dit thema gaan we bespreken met de lokale horeca, organisatoren van evenementen en sportverenigingen. Enerzijds om bewustwording te creëren over het middelengebruik en anderzijds handvaten te geven over welke maatregelen zij kunnen treffen om het middelengebruik zo goed mogelijk te voorkomen / signaleren. 
Aanvullend pakken we drugsgebruik, -handel en -productie aan binnen de mogelijkheden die er zijn. Middelen die we inzetten: het (tijdelijk) sluiten van woningen / lokaliteiten, last onder dwangsom voor drugsgebruik- of -handel (gebruikers en dealers) in de openbare ruimte. Daarnaast pakken de boa’s in samenwerking met de politie overlastsituaties door middelengebruik aan. Hiermee wordt ook uitvoering gegeven aan de motie 'Drugs d'r uut' die unaniem is aangenomen door de gemeenteraad.

Ondermijnende criminaliteit

Wij vragen u extra middelen voor het voorkomen- en aanpakken van ondermijning. We creëren een weerbare gemeente (bestuur, interne organisatie, inwoners, bedrijven en verenigingen) door het vergroten van de bewustwording, het herkennen van signalen en het melden van vermoedens.
Ook zetten we in op het versterken van de gemeentelijke informatiepositie en datagestuurd werken. Hiervoor worden o.a. gebieds- en/of themagerichte analyses uitgevoerd zodat er gerichte (preventieve) controles uitgevoerd kunnen worden.
Vermoedens van ondermijning worden uitgezocht en pakken (signalen van) ondermijnende criminaliteit aan door het inzetten van bestuursrechtelijke maatregelen of ervoor te zorgen dat strafrechtelijke onderzoeken prioriteit krijgen.  Tot slot wordt een interventieteam Achterhoek Oost opgezet. Dit interventieteam gaat de signalen van ondermijnende criminaliteit uitlopen, controleren en indien nodig tegen optreden. 

Digitale veiligheid en weerbaarheid

Een ontwikkeling dat aandacht krijgt is digitale veiligheid, een vorm van criminaliteit dat aan het toenemen is. Hierbij wordt de focus gelegd op bewustwording en digitale weerbaarheid van de interne organisatie, maar ook inwoners, bedrijven en instellingen.  

Jeugd en veiligheid

Het veroorzaken van overlast gevende activiteiten of criminele handelingen door jongeren kunnen een slechte invloed uitoefenen op het woongenot en daarmee de veilige woon- en leefomgeving. Jeugdoverlast is aan het toenemen, waarbij opgemerkt dient te worden dat er geen structurele jeugdoverlast is. We zetten in op het voorkomen- en beperken van jeugdoverlast door onder andere het inrichten van jongerenontmoetingsplekken, extra toezicht en een integrale (groeps-) aanpak jeugd. Het is van belang dat er zowel preventieve als repressieve interventies worden ingezet om overlast te voorkomen.

Crisisbeheersing

De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren sterk verslechterd en dit raakt Nederland. Statelijke en niet-statelijke actoren bedreigen in toenemende mate de nationale veiligheidsbelangen. We zien nu al dat Nederland doelwit is van hybride aanvallen, zoals cyberoperaties, spionage en sabotage. Geopolitieke ontwikkelingen hebben hierop een versterkend effect. Voor het eerst in lange tijd is het reëel dat Nederland direct betrokken raakt bij een grootschalig gewapend conflict.

De tijd waarin Nederland zich niet of nauwelijks zorgen hoefde te maken over de weerbaarheid van de maatschappij is voorbij. Deze ontwikkelingen maken het noodzakelijk om de weerbaarheid van onze maatschappij te verhogen. Met het verhogen van onze weerbaarheid kunnen we beter weerstand bieden en veerkracht tonen mocht het onverhoopt toch tot een conflict komen. Een weerbare maatschappij draagt daardoor bij aan de bescherming van onze veiligheid, vrijheid, welvaart en waarden. Dit geldt niet alleen bij hybride aanvallen of een militair conflict, maar ook bij andere crises of rampen, zoals grootschalige overstromingen, een pandemie of langdurige uitval van vitale processen. Verder weegt mee dat de overheid bij een oorlogsdreiging of een daadwerkelijk conflict, niet in staat zal zijn om alles op te lossen. Hier ligt ook een belangrijke rol voor gemeenten en veiligheidsregio’s om de kracht van burgers en organisaties te verbinden aan de weerbaarheidsopgave.

De afgelopen jaren is met zowel de coronacrisis als de vluchtelingencrisis gebleken dat een goed functionerende crisisstructuur een voorwaarde is om dergelijke crisissen aan te kunnen. De internationale veiligheidssituatie en geopolitieke ontwikkelingen zullen ertoe leiden dat de taak die de gemeente heeft op het gebied van bevolkingszorg, wordt vergroot en verzwaard.  Om die reden moet er extra geïnvesteerd worden op een adequate crisisstructuur, in combinatie met het creëren van een weerbare samenleving, zodat we in gezamenlijkheid voorbereid zijn op toekomstige crisissen.  

Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG)

Vanaf 2025 tot en met 2028 is er een nieuw Regionaal Beleidsplan, Regionaal Risicoprofiel en Regionaal Dekkingsplan van kracht. De VNOG werkt, op basis van deze documenten, aan de volgende Opgaven: 
1.   Het voorkomen, beperken en bestrijden van incidenten, rampen en crises (maatschappelijke opdracht)
2.   Zelfredzaam & risicobewust
3.   Vakbekwaam & deskundig
4.   Sterke informatiepositie
5.   Een gezonde financiële basis en betrokken medewerkers (randvoorwaarde)

De volgende ontwikkelingen spelen er binnen de hierboven geformuleerde opdrachten:
- Landelijke en wereldwijde omstandigheden hebben invloed op de uitvoering van taken, zoals gestegen prijzen door schaarste (en daardoor meerkosten), het onderzoek naar de toekomst van de inrichting van het vrijwillige brandweerbestel en crisisbeheersing in de zorg die in beweging is.
- Een van deze ontwikkelingen is een toenemende druk op de zorg door een vergrijzende bevolking en noodzakelijke veranderingen in het toekomstig zorglandschap door een toenemende disbalans tussen zorgvraag en zorgaanbod.
- Ontwikkelingen op duurzaamheid en de energietransitie in de samenleving is in volle gang. Zonneparken worden aangelegd, er vinden pilots plaats met nieuwe energiedragers (waterstof, buurtaccu’s), etc. Dit beïnvloedt het werk van de VNOG. Dan gaat het zowel om de adviserende rol van de VNOG ten aanzien van voornemens, als de bestrijdende rol van de VNOG als zich bij de nieuwe middelen calamiteiten voordoen en de wijze waarop de VNOG zich hierop voorbereid.
- Technologische ontwikkelingen en technologische innovaties bieden kansen, zoals gebruik van business intelligence en AI. De afhankelijkheid van technologie is echter evenzeer een risico (storing of crimineel gebruik). 
- Er zijn huisvestingsafspraken gemaakt over het beheer en onderhoud van de repressieve huisvesting. De aankomende jaren moet blijken wat de financiële consequentie voor de gemeente is, aangezien deze kosten de aankomende jaren 1 op 1 verrekend wordt met de gemeente.    

De voorstellen van nieuw beleid met een uitgebreide toelichting zijn opgenomen in het iets te kiezen model dat als bijlage is toegevoegd bij de Kadernota.

x € 1.000