Programma 2 - Cultuur, onderwijs, welzijn, zorg en inkomen

Niet alles valt in geld uit te drukken. De kracht van leefbaarheid in onze (kleine) kernen is onbetaalbaar. Vooral het werk van dorps- en wijkbelangenorganisaties en zorg- en energiecoöperaties is essentieel om bepaalde maatschappelijke doelen te behalen. Deze vorm van samenlevingsgericht werken ondersteunen wij krachtig.

In november 2020 is door de dorpsbelangenorganisaties (DBO's) de leefbaarheidsvisie 2020 aangeboden aan de Raad. In deze leefbaarheidsvisie staan belangrijke thema's waar de DBO's mee aan de slag willen. Samen met de regisseur kleine kernen wordt hier vorm en inhoud aan gegeven. Woningbouw, middelengebruik en kwalitatief goed onderwijs zijn belangrijke thema's die aan bod komen.                                                                                                                                                                                      

Goed onderwijs biedt iedereen de kans om talenten te ontwikkelen en uit te groeien tot volwaardige en betrokken inwoners. Kinderen moeten thuis en op school goed worden voorbereid op hun rol en plek in de samenleving. Voor veel ouders is het belangrijk dat de identiteit van de school aansluit bij de opvoeding die zij hun kind geven. Hoewel de invloed van de gemeenten op de inhoud van het onderwijs beperkt is (dit is het terrein van het schoolbestuur), moet er ook op lokaal niveau veel aandacht zijn voor onderwijs.

De focus ten aanzien van het onderwijs in Oost Gelre ligt vooral op de ontwikkeling omtrent onderwijshuisvesting en een of twee IKC’s in Groenlo en een IEKC in Lichtenvoorde. Daarnaast houden we de vinger aan de pols bij teruglopende leerlingaantallen. Voor leegkomende schoolgebouwen als gevolg van fusies of sluitende scholen wordt gezocht naar oplossingen.

Dit jaar opent het Integraal Educatief Kind Centrum (IEKC)  Lichtenvoorde (Het Gele Park) haar deuren. Tevens zijn de benodigde omgevingsaanpassingen uitgevoerd  om de veiligheid van en naar het IEKC te waarborgen.

Als gevolg van terugloop van leerlingaantallen, is er een aantal ontwikkelingen op het gebied van onderwijshuisvesting. In de kleinere kernen streven we naar handhaving van de daar aanwezige basisschool maar met name in Zwolle neemt het aantal leerlingen af. In Groenlo en Lichtenvoorde heeft voor dit moment de krimp minder gevolgen. Voor De Hoeksteen staat vervangende nieuwbouw gepland op de locatie Buitenschans. Bij een goede samenwerking met de daar al aanwezige basisschool kan rekening gehouden worden met een eventuele terugloop van het aantal leerlingen in Groenlo. Met de samenvoeging van De Regenboog en Het Hof tot basisschool De Leeuw en de ingebruikname van het IEKC is ingespeeld op een mogelijke verdere krimp. 

Lokaal sport- en beweegakkoord
Onder leiding van Achterhoek in Beweging werken we aan een lokaal sport- en beweegakkoord. Alle sportaanbieders, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, fysiotherapeuten en andere betrokken organisatie zijn uitgenodigd om mee te denken in een lokaal sport- en beweegakkoord. Gezamenlijk worden ambities en concrete acties geformuleerd. Onze gemeente is in dit proces een van de partners. Sportaanbieders en organisaties denken na over hun rol en wat zij kunnen betekenen. Het lokaal sport- en beweegakkoord is een voorloper op de nieuw te vormen sportvisie Oost Gelre en de bijbehorende uitvoeringsagenda. Het lokaal sport- en beweegakkoord ligt in concept klaar om ondertekend te worden. Er is een stuurgroep en twee ambitiegroepen die nadenken over de uitvoering van de gestelde ambities.

Sportevenementen
De gemeente Oost Gelre profileert zich als evenementen gemeente. Er zijn bestaande sportevenementen die daar al een bijdrage aan leveren. Regelmatig komen er verzoeken om een financiële bijdrage aan een lokaal sportevenement, regionaal sportevenement of zelfs een landelijk sportevenement toe te kennen. Als hiervoor budget is kunnen deze organisaties financiële ondersteuning ontvangen en door middel van side events een meerwaarde zijn voor de gemeente Oost Gelre.

Samenwerkingsverbanden (sport) verenigingen
Verschillende verenigingen melden zich bij de verenigings- en vrijwilligerscoördinatoren met wensen. Om het proces goed vorm te kunnen geven, en vrijwilligers te ontlasten, is het in sommige gevallen wenselijk dat de gemeente een faciliterende rol speelt.  Hiervoor is een financiële ondersteuning gewenst. Dit kunnen bijdragen zijn om het proces te versnellen of te laten begeleiden door een externe partij (software) of te investeren in multifunctionele accommodaties (hardware).

Toekomst zwembad 't Meekenesch en verdere uitwerking BMX baan locatie Eschpark
De gesprekken met Stichting Exploitatie Meekenesch zijn in 2020 opgestart. In 2021 worden deze gesprekken vervolgd. Parallel aan dit proces volgt ook de verdere uitwerking richting bestemmingsplan voor de BMX baan op locatie Eschpark. De stichting en vereniging staan daarnaast beide open om te verkennen wat de samenwerkingsmogelijkheden zijn.

Vrijwilligers, mensen die zich met hart en ziel inzetten voor een ander, vormen een onmisbare schakel in de binding en leefbaarheid van Oost Gelre. We vinden het belangrijk dat verenigingen en vrijwilligers dat kunnen blijven doen, zeker nu er op het gebied van jeugdhulp, zorg / Wmo en werk en inkomen taken bij zijn gekomen. Verenigingen, vrijwilligers en dorps- en wijkbelangenorganisaties weten wat daarvoor nodig is en zijn daarmee een belangrijke partner voor de gemeente. Zij maken mogelijk dat inwoners zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen blijven meedoen en er ook aan kunnen blijven bijdragen. Maar dat vraagt nóg nadrukkelijker om behoud van professionaliteit, organisatiekracht en stabiliteit binnen verenigingen en vrijwilligersorganisaties. Wij willen hen daarbij ondersteunen.

In 2020 is een verenigings- en vrijwilligerscoördinator aangesteld. Deze coördinator is voor vrijwilligersorganisaties en verenigingen het eerst aanspreekpunt vanuit de gemeente. Doel is onder andere om kruisbestuiving tussen verenigingen aan te moedigen, samenwerking te stimuleren en vrijwilligers hierin te ondersteunen. Het afgelopen jaar is gebleken dat verenigingen de weg naar de coördinator weten te vinden. De verenigings- en vrijwilligerscoördinator vervult ook de rol van regisseur kleine kernen en vanuit die hoedanigheid worden veel vraagstukken in gezamenlijkheid opgepakt. Ondanks de beperkende maatregelen waarmee de verenigingen en vrijwilligersorganisaties in deze tijd te maken hebben, zijn zij actief aan de slag hun organisatie op de been te houden.

Vanuit de gemeente wordt gewerkt aan een platform waar vraag en aanbod van verenigingen en vrijwilligersorganisaties samenkomt. Wij vervullen hierin een verbindende rol. Streven is dat platform in 2021 live te laten gaan.  Verder blijft de ouderenadviseur de vrijwillige ouderenadviseurs, woonconsulenten en belastingadviseurs begeleiden.

Binnen onze gemeente is het behoud van cultuur en het verenigingsleven van groot belang. Daarom willen we samenwerking tussen vormen van cultuur en verenigingen bevorderen. De opgave voor de gemeente is om, samen met maatschappelijke organisaties en sportclubs, te zorgen voor een gezonde leefomgeving.

Oost Gelre heeft een rijke culturele sector en een rijk verenigingsleven. Denk hierbij aan de diverse corsogroepen, muziekverenigingen, verenigingen rondom de volksfeesten, maar ook de evenementen nemen een belangrijke plaats in de gemeente in. Hoewel de culturele sector belangrijk is voor Oost Gelre (misschien nu nog wel meer dan ooit) ontbreekt nog een vastgelegde visie op kunst en cultuur. Met het oog op de toekomst en de culturele infrastructuur binnen en buiten onze gemeente starten we in 2021 met de ontwikkeling van het kunst- en cultuurbeleid. Dit beleid zal zich in eerste instantie concentreren op cultuureducatie, subsidieverstrekking, de toekomst van kunst en cultuur binnen en buiten onze gemeente (samenwerking met de regio) en de verbinding en samenwerking tussen alle instellingen, verenigingen, inwoners en de gemeente. Daarnaast zal het beleid aansluiten op het beleid voor het sociaal domein om zo een maximale interactie tussen de beleidsvelden te realiseren.

Ook in Oost Gelre komen meer mensen met een andere culturele en/of nationale achtergrond. Wij willen dat deze nieuwkomers goed integreren in Oost Gelre en meedoen in onze samenleving. We willen voorkomen dat groepen zich afkeren van de Nederlandse samenleving. Een goede beheersing van de Nederlandse taal behoort tot de belangrijkste voorwaarden voor een succesvolle inburgering van nieuwkomers. Vergunninghouders moeten direct in aanraking gebracht worden met onderwijsmogelijkheden en vrijwilligerswerk (Taalcafé), zodat de stap naar betaald werk kleiner wordt. Wij ondersteunen de inzet van maatjes. Zij ondersteunen de nieuwkomers, helpen hen de weg te vinden in onze samenleving. Ook de Sociale Dienst Oost Achterhoek (SDOA) speelt een belangrijk rol om hen voor te bereiden op meedoen en het vinden van werk.

We willen dat nieuwkomers zelfstandig functioneren en zich hier veilig en thuis voelen. Hiervoor hebben we allerlei activiteiten ontwikkeld. In deze coalitieperiode vormen deze activiteiten de basis van ons integratiebeleid:

• We koppelen een lokaal maatje aan elke nieuwkomer.
• Extra aandacht voor traumaverwerking.
• Fietslessen, zwemlessen, kennismaken met verenigingsleven.
• We ondersteunen de taalcafés.
• We hebben een zomerschool.
• Participatiecursussen.
• Re-integratie: we hebben een klantmanager Statushouders die zorgt voor uitstroom naar activering en werk.

Verder treedt in 2022 de nieuwe Wet inburgering in werking. We zijn momenteel druk bezig met de voorbereidingen. We werken hierbij regionaal samen maar zullen ook lokale keuzes moeten maken op het gebied van zelfredzaamheid, scholing en re-integratie. Hiervoor stellen we een beleidsnota en uitvoeringsplan op.

Werk is bij uitstek het middel om verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leven en het gezin en om deel te nemen aan de samenleving. Werken moet lonen, zowel financieel als in perspectief. We spreken mensen daarbij nadrukkelijk aan op hun persoonlijke verantwoordelijkheden; rechten en plichten gaan hand in hand. Ons uitgangspunt is dan ook: je bent aan het werk of je levert een andere bijdrage. Een uitkeringsregeling is uitsluitend bedoeld voor mensen, die (al dan niet tijdelijk) geen toegang hebben tot betaald werk. Om die regeling ook in stand en betaalbaar te kunnen houden, vragen wij van mensen om zo snel mogelijk (weer) in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien.

Vanuit de visie dat werk moet lonen, kennen wij de uitstroompremie waarbij inwoners een bedrag van € 500 ontvangen als ze door werk geen gebruik meer hoeven te maken van een uitkering. Daarbovenop ontvangen ze nog eens € 1.000 als men na zes maanden nog aan het werk is. Daarnaast gaan we de doorgaande lijn van arbeidsmatige dagbesteding tot betaald werk verder ontwikkelen. Inwoners kunnen hierdoor makkelijk opschalen maar ook weer afschalen zonder allerlei belemmeringen.

Verder worden de activiteiten Werkbaan Oost en de SDOA samengevoegd zodat er een leerontwikkelbedrijf ontstaat. Hiervoor werken we samen met de andere SDOA gemeenten in Samen aan het Stuur waarbij inwoners integraal worden benaderd zodat we ondersteuning kunnen bieden waar nodig. Dit moet mensen weer sneller werkfit maken.  Hierbij zijn niet de wetten leidend maar de vraag van de burger. 

Gezond leven, steeds blijven leren en jezelf ontwikkelen zijn onderdelen van actief deelnemen aan de samenleving. Niet zorgen voor, maar zorgen dat! Eigen kracht op de eerste plaats. Voorkomen is beter dan genezen. De gemeente stimuleert en ondersteunt dit ook. Door preventie kan het beroep op dure (vangnet)voorzieningen worden beperkt en zo kunnen de goede voorzieningen blijven voor mensen die het écht nodig hebben.

Ten aanzien van zorg blijven we inzetten op zorg in de volle breedte. Preventieve zorg is een belangrijk instrument om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten zijn en de zorgkosten te beheersen. Wel willen we meer inzicht in de kosten en baten van preventieve zorgprojecten. Om die reden continueren wij de monitoring.

Het lokale preventieprogramma is in volle uitvoering. Daarnaast participeert Oost Gelre in projecten vanuit de thematafel De Gezondste Regio (zie beide ook onder Volksgezondheid). Het betreft projecten op het gebied van preventie. Dit blijven we de komende jaren doen.

De uitbreiding van inzet binnen het sociaal team als gevolg van de invoering van de Wet verplichtte GGZ heeft tot het in beeld krijgen van meer inwoners met een multi-problem achtergrond geleid. Binnen het sociaal team kijken wij hoe wij de ondersteuning aan deze groep zo kunnen vormgeven dat zij in beeld blijven en de ondersteuningsvraag af kan nemen. De inzet van cliëntondersteuners voor leun/ steuncontacten zal hier onderdeel van zijn.

Regionaal werken wij aan het opnieuw vormgeven van de ondersteuning aan de doelgroep dak- en thuislozen. Inzet hierbij is deze ondersteuning vaker dichter bij huis (in plaats van alleen in Doetinchem) vorm te geven en dak- en thuisloosheid te voorkomen. Hiertoe participeren wij onder andere in de pilot Housing first.  Daarnaast werken wij verder aan de voorbereiding voor de doordecentralisatie van Beschermd wonen per 1 januari 2022. Hiertoe worden nieuwe werkafspraken over onder andere de brede intake gemaakt met de gemeente Doetinchem. Daarnaast leggen wij in 2021 de governance op het gebied van beschermd wonen en maatschappelijke opvang regionaal opnieuw vast. Hiervoor stellen wij een nieuw convenant op.

Samen met de SDOA, Werkbaan Oost en de gemeenten Winterswijk en Berkelland werken wij verder aan de doorontwikkeling van de Pilot arbeidsmatige dagbesteding tot een structureel voorliggend aanbod. 

Het aanbod van de Stads/ dorpskamer zetten wij voort. Dit aanbod sluit goed aan het bieden van laagdrempelige voorzieningen die bijdragen aan het voorkomen van psychische achteruitgang van kwetsbare inwoners doordat zij een ontmoetingsmogelijkheid hebben.  De Stadskamer zal in 2022 een nieuwe huisvesting krijgen bij de Vincentiusvereniging. Hierdoor is het mogelijk om ook in de Stadskamer arbeidsmatige inloopactiviteiten te organiseren, net als nu ook al in de dorpskamer uitgevoerd worden.

Ook in onze gemeente is sprake van (verborgen) armoede. Vaak schamen mensen zich voor hun situatie, hetgeen het zoeken naar en aanbieden van oplossingen bemoeilijkt. In veel gevallen betekent dit dat ook kinderen in (relatieve) armoede opgroeien. Dat is voor ons niet acceptabel. Kinderen moeten de kans krijgen zich volledig te ontplooien en volop mee te doen aan de maatschappij.

Armoede terugdringen is het meest succesvol als zoveel mogelijk inwoners deelnemen aan het arbeidsproces. Gelukkig gaat het met veruit het grootste deel van onze inwoners goed. Toch groeien er kinderen op in armoede, onze ondersteuning is dan ook met name gericht op deze kinderen. We zorgen ervoor dat deze kinderen geen belemmeringen hebben om mee te doen aan sport, zwemles en op school. Daarnaast kennen we een individuele inkomenstoeslag voor inwoners die langer dan drie jaar op een minimum niveau zitten. Deze regelingen zullen we de komende periode behouden en daarnaast bieden we specifieke ondersteuning waar nodig is voor onze inwoners.

Door het inzetten van vroegsignalering pakken we casussen sneller op voordat er problematische schulden ontstaan. Zo willen we bereiken dat mensen niet meer in een uitzichtloze situatie belanden.  

Een ongekend hoog aantal inwoners van Nederland (ruim 2,5 miljoen) heeft moeite met lezen en schrijven en kan daardoor moeilijker meedoen in de samenleving. Heel veel (multi)problemen worden veroorzaakt door laaggeletterdheid. Dit is dan ook een serieuze handicap in een wereld van internet, e-mail en social media.

In 2015 is er een Convenant Bondgenootschap voor Laaggeletterdheid Regio Achterhoek afgesloten waar onder andere onze gemeente aan deelneemt. Voor onze gemeente is in 2018 een taalakkoord ingediend gericht op het vinden van laaggeletterden, waarbij de focus ligt op de doelgroep NT1.

In de Achterhoek zetten diverse partijen zich in op het verminderen van laaggeletterdheid en het versterken van digitale vaardigheden in de regio (zie maatregelen genoemd in het Taalakkoord). Het Graafschap College als aanbieder van het formele aanbod, de Achterhoekse bibliotheken, welzijnsorganisaties, Stichting Lezen & Schrijven, sociale diensten, het UWV en diverse werkgevers, zijn essentiële partijen in het kader van laaggeletterdheid.

We ontwikkelen samen met de Achterhoekse gemeenten een regionaal actieplan voor een effectieve aanpak voor het verkrijgen van basisvaardigheden waarvan laaggeletterdheid een belangrijk onderdeel is. We streven naar een kwalitatief goed dekkend WEB-bekostigd (Wet educatie en beroepsonderwijs) educatieaanbod van formele en non-formele les- en leeractiviteiten in de arbeidsmarktregio Achterhoek. We voeren jaarlijks een eenduidige monitoring en evaluatie uit.

Het Regioplan Aanpak Laaggeletterdheid 2020-2024 is vastgesteld. De ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben aangekondigd om samen met gemeenten in de periode 2020-2024 een merkbare verbetering te realiseren in het bereiken van de diverse groepen laaggeletterden met een kwalitatief aanbod op maat. Dit heeft geleid tot de volgende doelstelling: Uiterlijk eind 2024 is
in alle gemeenten, onder regie van de centrumgemeente van de arbeidsmarktregio/ Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) contactgemeente, een effectieve aanpak van laaggeletterdheid gerealiseerd. Om dit in de Achterhoek te realiseren is het Regioplan Aanpak Laaggeletterdheid 2020-2024 opgesteld. Vervolgstap is om aan de hand van het regionale plan een lokaal plan van aanpak te maken. Hierin zullen we samentrekken met de gemeente Winterswijk en Berkelland. We trekken hierin samen op, omdat we met veel dezelfde samenwerkingspartners te maken hebben. Ook is inmiddels de aanbesteding volwasseneducatie afgerond. Het Graafschap College gaat de volwasseneducatie verzorgen. 

Mensen worden steeds ouder, waardoor ook in Oost Gelre het aantal ouderen toeneemt. We willen als gemeente een seniorvriendelijke gemeente zijn, waar ouderen veilig en plezierig kunnen leven.

Wij ondersteunen senioren op diverse manieren om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Dat doen wij onder andere door het aanbieden van subsidies om aanpassingen in huis te realiseren en door de inzet van woonconsulenten om hierbij advies te geven. Wij gaan in deze periode ook werken aan een nieuwe nota Zorg en wonen. Deze richt zich op zowel intramuraal als extramuraal wonen. 

Vanuit het sociaal team blijft de professionele ouderenadviseur een team van vrijwillige ouderenadviseurs, vrijwillige woonconsulenten en vrijwillige belastingadviseurs aansturen. Ouderen vanaf 67 jaar blijven wij jaarlijks aanschrijven om het aanbod van ondersteuningsmogelijkheden onder de aandacht brengen. Vanuit het ouderenadvieswerk geven wij de komende jaren meer aandacht aan de ondersteuning op de thema's ouderenmishandeling en eenzaamheid. Dit zullen we onder andere doen door het aanbieden van workshops voor intermediairs. Ook het thema valpreventie blijft de komende jaren actueel. Hier zal voorlichting over gegeven worden. Via de thematafel Wonen participeren wij o.a. in het project langer thuis wonen waarbij oudere huurders via domotica langer zelfstandig kunnen blijven wonen.

Het zijn van Dementievriendelijke gemeente geven wij verder vorm. Dit doen wij o.a. door het actief participeren in het regionale en lokale netwerk Veerkracht. Daarnaast zullen wij diverse projecten starten om beginnend dementerenden en hun mantelzorgers te ondersteunen. Wij hopen de pilot Stadskamer 2.0 een jaar te verlengen en bij succes structureel te kunnen maken. De lokale inloopvoorzieningen in de dorpen blijven wij ondersteunen.

Kinderen en jongeren moeten gezond en veilig kunnen opgroeien. Soms is daar wat hulp bij nodig. Dit varieert van preventie, inzet van het Ondersteuningsteam tot inzet van eerste- en tweedelijns.

We blijven ook de komende periode inzetten op de preventie en de toegang naar jeugdhulp. Hierbij positioneren we het Ondersteuningsteam Jeugd voor in het proces met als doel het normaliseren van de vraag en bieden van handvatten zodat de jeugdige en het gezin weer verder kunnen. Als er wel gespecialiseerde jeugdhulp nodig is dan hebben we voldoende aanbod. We streven wel naar nauwere samenwerking met een beperkter aantal aanbieders maar ook keuzevrijheid blijft belangrijk en is er ook ruimte voor lokale (kleine) aanbieders. Vanaf 2022 kennen we een nieuw inkoopmodel waarbij we aanbieders meer zekerheid geven waardoor we samen de transformatie in de jeugdzorg tot een succes kunnen maken. Aanbieders krijgen meer ruimte om de hulpverlening zelf vorm te geven (het hoe), de gemeenten bepalen het gewenste resultaat (het wat). Waarbij we als gemeente wel de regie blijven houden. Dit allemaal met als doel dat zoveel mogelijk jongeren in welzijn en veiligheid opgroeien tot zelfstandige volwassenen.

Ons beleid is erop gericht om de gezondheid van onze inwoners te beschermen en te bevorderen. We hebben hier bij specifiek aandacht voor kwetsbare personen, zoals ouderen en kinderen. Hierbij werken wij nauw samen met onze partners in het sociaal domein, zoals de GGD, zorginstellingen, Wmo-raad, ouderenorganisaties, etc.